Pakao nisu drugi (XIV): Koliko jezika govoriš, toliko vrediš

Predsednik opštine Bečej Peter Knezi, njegov zamenik Budislav Medurić, predsednik Skupštine opštine Dušan Jovanović i pomoćnik predsednika opštine za omladinu i sport Goran Strajnić govorili su o praktičnoj primeni propisa o tome da je u opštini Bečej osim srpskog jezika u službenoj upotrebi i mađarski jezik.

Peter Knezi je rekao da Statut opštine Bečej propisuje da su na teritoriji opštine Bečej u službenoj upotrebi srpski i mađarski jezik. – Prema tome, potrebno je, to jest obavezno je ravnopravno korišćenje oba jezika u lokalnoj samoupravi, u javnim institucijama i u državnim ustanovama u Bečeju. Nažalost, to mnogi ne znaju i misle da je upotreba i znanje mađarskog jezika usluga sugrađanima mađarske nacionalnosti. Zašto bi bilo dobro kada bi građani kojima je maternji jezik srpski znali mađarski, ali i obratno? Po mom mišljenju to bi bilo prirodno u sredini kakva je Bečej, gde je maternji jezik svakog drugog čoveka srpski, odnosno mađarski. To bi trebalo da bude nezaobilazna stvar. I stara poslovica kaže: Koliko jezika govoriš, toliko vrediš. Nažalost, praksa je drugačija. Građani kojima je maternji jezik mađarski, u vrlo velikom procentu razumeju i govore srpski jezik. Razlog je što živimo u Srbiji i zvaničan jezik države je srpski jezik, dakle, ko želi da uspe i da napreduje, treba da zna jezik države. Obratno ova stvar ne funkcioniše, relativno je mali broj sugrađana kojima je maternji jezik srpski, a razumeju i govore mađarski. Razlog je verovatno to da za uspeh i napredovanje nije nužno znanje mađarskog jezika. Zato se dešava, recimo, da ako je u nekom društvu šest osoba mađarske nacionalnosti, a jedna srpske, svi govore srpski kako se niko ne bi osećao nelagodno ili isključeno iz društva. Nažalost, o obratnoj situaciji ne možemo ni da sanjamo.

Da li se po vašem mišljenju u opštini Bečej i u lokalnoj samoupravi poštuje član šest Statuta opštine, u kojem je navedeno da je na teritoriji opštine osim srpskog jezika u službenoj upotrebi i mađarski jezik?

– Uglavnom da i nema većih problema. U javnim ustanovama lokalne samouprave u radu sa strankama koriste se oba jezika. Tako je i u nedavno otvorenoj uslužnoj kancelariji lokalne samouprave. Službenici govore oba jezika, jedino još nisu naučili gestovni jezik, kako bi komunicirali sa gluvim i nagluvim sugrađanima, ali i taj problem ćemo rešiti u bliskoj budućnosti. Nažalost, situacija je drugačija u državnim institucijama, na to lokalna samouprava ne može da utiče i to se i oseća. Ista je situacija i u trgovinama, u bankama i na drugim, „nezvaničnim“ poljima života. Naravno, od vlasnika firme, odnosno od direktora zavisi da li će se tom pitanju posvetiti pažnja. Po mom mišljenju ukoliko je reč o dobrim poslovnim ljudima – i za to postoje brojni primeri – zaposleni koji su u kontaktu sa strankama, govore oba jezika. Najlošija je situacija u bankama, u pošti i manje-više u policiji. U trgovini i u uslužnim delatnostima već su shvatili da je poznavanje jezika sredine prednost. Verujem da bi se to moglo „izmeriti“ i što se tiče prometa.

Da li svi zaposleni u opštini koji imaju kontakte sa građanima, osim srpskog znaju i mađarski jezik? Ako ne, zašto ne?

– Kao što sam rekao, to nije problem što se tiče zaposlenih koji su u kontaktu sa strankama. Postoje manji problemi u krugu zaposlenih koji rade na terenu, ali se nadam da ćemo i taj problem rešiti.

Pokrajinski sekretarijat za propise, upravu i nacionalne manjine 5. januara raspisao je konkurs za raspodelu budžetskih sredstava organima i organizacijama u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini u čijem radu su u službenoj upotrebi jezici i pisma nacionalnih manjina. Da li će lokalna samouprava da konkuriše za sredstva?

–  Opština se i do sada prijavljivala na ovakve konkurse i s manje-više uspeha dobila je sredstva. I ove godine ćemo konkurisati, ali se još nisam dogovorio sa načelnikom Opštinske uprave sa kojim temama. Dobro je što su to sredstva za određene namene i što uvek možemo računati na njih, dakle čak i unapred možemo planirati s kakvim projektima ćemo učestvovati na pojedinim konkursima. Pozdravljam ovu mogućnost, jer pomaže našem siromašnom budžetu.

Na sednici Skupštine opštine 16. septembra 2009. godine doneta je odluka o osnivanju Saveta za međunacionalne odnose. Da li je Savet zaista osnovan i šta je uradio do sada?

– Odluka je doneta, a listu članova Saveta, u skladu sa propisima, poslali smo nacionalnim savetima za davanje mišljenja. Kada dobijemo odgovor, osnovaćemo Savet koji će onda početi sa radom.

Prema informacijama kojima raspolažemo, desilo se da građanima opštine Bečej nije omogućeno da u zgradi lokalne samouprave podnose zahtev za upis u manjinski birački spisak. Kako se to moglo desiti, kada Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina predviđa da građani upravo u lokalnim samoupravama mogu da zahtevaju upis u manjinski birački spisak?

– Nemam saznanja o takvim slučajevima i po informacijama kojima ja raspolažem nije upućena žalba ni načelniku Opštinske uprave. Bilo bi čudno da se tako nešto desilo, jer ne postoji prepreka za zahtevanje upisa u manjinski birački spisak. Naravno, formular zahteva može da se skine i sa interneta, a i ispunjavanje je jednostavno, samo je potrebno obratiti pažnju na to da podaci budu upisani na isti način kako su upisani i u ličnu kartu. Predlažem taj način upućivanja zahteva, jer su službenici koji u opštini rade taj posao, prilično zauzeti, naime treba da obrade već postojećih 9.000 formulara. U svakom slučaju, ako neko ima bilo kakvih problema, neka mi se slobodno obrati.

Zašto vaša sekretarica ne govori jezik sredine?

–  Na ovo pitanje ne znam odgovor. Pretpostavljam da zato što nije učila mađarski.         

O potrebi dvojezičnosti u lokalnoj sredini govorio je i Budislav Medurić.

–  Dvojezičnost je potrebna. Smatram da to ne može biti kriterijum za zapošljavanje, jer se time stvara nova diskriminacija. Predlažem i smatram potrebnim da se ljudima koji su zaposleni ili će biti zaposleni na radnim mestima u lokalnoj samoupravi, a za koja se ukaze potreba za dvojezičnošću, obezbede uslovi da se u sklopu posla doobrazuju po tom osnovu. Dobro bi bilo i da građani znaju oba jezika, jer bi se tada bolje razumeli i bolje upoznali kulturu građana kojima je maternji jezik drugačiji.

Da li mislite da je potrebno da lokalna samouprava učestvuje na konkursu Pokrajinskog sekretarijata za propise, upravu i nacionalne manjine za raspodelu budžetskih sredstava organima i organizacijama u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini u čijem radu su u službenoj upotrebi jezici i pisma nacionalnih manjina?

–  Smatram da treba, kako bi se stvorio materijalni osnov za realizaciju cilja zbog kojeg je konkurs i otvoren.

Goran Strajnić misli da je primena dvojezičnosti poželjna i potrebna u opštini Bečej, kako u Opštinskoj upravi, tako i u javnim ustanovama i preduzećima.

– Međutim, smatram da ona nije presudna da bi ove institucije funkcionisale na bolji način. Ustav Republike Srbije, Statut Autonomne Pokrajine Vojvodine i Statut opštine Bečej utvrđuju jezik i pisma koja su u službenoj upotrebi i tu nema nejasnoća. Poštovanje dvojezičnosti je nužno ukoliko se dvojezičnost ne koristi kao sredstvo za diskriminaciju građana opštine Bečej, na primer kada dvojezičnost predstavlja jedini uslov zapošljavanja, koji jeste nezvaničan, ali u mnogim slučajevima se pokazao kao presudan. Ističem da ne treba  dozvoliti diskriminaciju nijedne vrste, pa ni diskriminaciju upotrebe jezika. Lokalna samouprava se zalaže za dvojezičnost i to je pokazala više puta. Da bi pospešila znanje jezika i njegovu upotrebu, po mom mišljenju je potrebno organizovati  besplatne kurseve i jednog i drugog jezika. Potrebno je da građani kojima je maternji jezik mađarski znaju srpski jezik i obrnuto iz razloga što bi se međusobno bolje razumeli.

Da li se po vašem mišljenju u opštini Bečej i u lokalnoj samoupravi poštuje član šest Statuta opštine, u kojem je navedeno da je na teritoriji opštine osim srpskog jezika u službenoj upotrebi i mađarski jezik?

– Naravno. Postoje primeri koji pokazuju da je to tako. Na primer, u više navrata ste u svojim izveštajima o radu uslužnog centra govorili da je usluga jako dobra, odnosno prenosili ste utiske građana i to je najbolji pokazatelj da ni građani kojima je maternji jezik srpski, a ni građani kojima je maternji jezik mađarski nisu imali pritužbe da se ne poštuje dvojezičnost. Dalje, u svim zvaničnim protokolima se koriste i jedan i drugi jezik kada je to potrebno, na sednicama Skupštine opštine Bečej postoji zvanični prevodilac kojeg odbornici mogu da koriste i na taj način je i u tom domu prisutna dvojezičnost.

Da li svi zaposleni u opštini koji imaju kontakte sa građanima, osim srpskog znaju i mađarski jezik? Ako ne, zašto ne?

– Mislim da ima dovoljno zaposlenih u opštini koji znaju oba jezika i da oni svoj posao rade sasvim korektno, na način da građani imaju dobru uslugu.

Predsednik Skupštine opštine Dušan Jovanović smatra da je u lokalnoj samoupravi, u opštinskim ustanovama i javnim preduzećima, kojima je osnivač opština Bečej, potrebna primena dvojezičnosti.
– Bilo bi dobro da građani kojima je maternji jezik srpski i obratno, znaju jezik koji im nije maternji zbog prevazilaženja jezičkih barijera i bolje svakodnevne međusobne komunikacije, a samim tim i povećavanja međusobne tolerancije.

Da li svi zaposleni u opštini koji imaju kontakte sa građanima, osim srpskog znaju i mađarski jezik?

– S obzirom na to da ne radim u Opštinskoj upravi, nemam konkretna saznanja da li svi zaposleni koji imaju kontakte sa građanima osim srpskog jezika znaju i mađarski, ali smatram da ukoliko neko ne zna mađarski jezik, a on mu je potreban u komunikaciji sa strankama, da bi opština trebala u tom slučaju da organizuje obuku za takve izvršioce.

Kristina Demeter Filipčev