trg_fontane
Za ostvarenje Lokalnog akcionog plana za socijalno uključivanje Roma i Romkinja (LAP) na teritoriji opštine Bečej od 2019. do 2021. godine planira se potrošiti ukupno 106,5 miliona dinara.
Građana romske nacionalnosti na teritoriji opštine po popisu iz 2011. godine ima 842, odnosno čine 2,25 odsto stanovništva, naveli smo u prethodnom tekstu iz serijala „Odluke u ime građana“.
Javna rasprava o LAP-u okončana je 4. septembra, ali do 16. septembra nije zakazana sednica Skupštine opštine na kojoj bi ovaj dokument trebalo da bude usvojen – a to znači da za realizaciju predviđenih aktivnosti u 2019. godini ostaje, u najboljem slučaju, samo tri meseca.
Na opštinskom sajtu i dalje nije objavljen LAP na romskom jeziku uprkos tome što je reč o akcionom planu za poboljšanje položaja građana romske nacionalnosti. Može da se pročita nacrt dokumenta samo na srpskom jeziku, na ćiriličnom pismu.
LAP predviđa unapređenje stanja stanovništva romske nacionalnosti u oblastima stanovanja, obrazovanja, zdravlja, socijalne zaštite i zapošljavanja.
Stanovanje, školovanje
U nacrtu LAP-a se navodi da su ciljevi definisani na temelju svih prethodnih analiza i predstavljaju ključni element akcionog plana.
Opšti cilj je unaprediti uslove života Roma i Romkinja u opštini Bečej i to na način da se poboljšaju uslovi stanovanja i komunalna opremljenost romskih domaćinstava, da se reše imovinsko-pravni odnosi romskih domaćinstava u Bečeju, da se unapredi komunalna infrastruktura tih domaćinstava…
Navodi se i da je potrebno povećati broj građana romske nacionalnosti koji završavaju pripremno predškolski program, osnovno i srednje obrazovanje, a s tim ide i uspostavljanje sistema za praćenje te dece u sistemu obrazovanja na teritoriji opštine. Jedan od segmenata plana je i podizanje svesti i informisanje roditelja i dece o važnosti uključivanja u obrazovni sistem, pružanje podrške Romima i Romkinjama prilikom upisa u školu za obrazovanje odraslih (druga šansa), sprovođenje mera radi sprečavanja osipanja romske dece iz socijalno i materijalno ugroženih porodica, promocija afirmativnih mera za upis u srednju školu, piše u LAP-u u kom je predviđeno i unapređenje „higijenskih navika i znanje o preventivi“ kod te grupacije građana opštine, pa se predviđaju mere kao što je edukacija o higijenskim navikama i važnosti preventivnih pregleda, o rizicima ranog začeća, o povećanju obuhvata romske populacije (deca, žene, muškarci) preventivnim pregledima u zajednici.
Jedan od ciljeva je da građani romske nacionalnosti „proaktivno“ koriste usluge socijalne zaštite, a pod tim se podrazumeva promovisanje usluga socijalne zaštite u romskoj zajednici, podrška i savetodavni rad sa romskim porodicama u riziku od nasilja u porodici, podrška i savetodavni rad sa mladim Romima i Romkinjama o vršnjačkom nasilju…
Cilj je i veći broj Roma i Romkinja obuhvaćenih aktivnim merama zapošljavanja u Bečeju i zato je predviđeno, kako se navodi, održavanje edukacije o preduzetništvu nezaposlenim licima romske populacije, informisanje i motivisanje poslodavaca za zapošljavanje Roma i Romkinja.
Podrška za stanovanje i obrazovanje 98,5 miliona dinara
Za poboljšanje uslova stanovanja i komunalne opremljenosti romskih domaćinstava predviđeno je 98,5 miliona dinara – 57,5 iz opštinskog budžeta i 41 iz ostalih izvora – od toga za izgradnju putne infrastrukture u delovima naselja gde žive Romi ukupno 94 miliona za vreme trajanja LAP-a.
Za povećanje broja Roma i Romkinja koji završavaju pripremno predškolski program, osnovno i srednje obrazovanje ukupno je predviđeno 6,6 miliona – 4,5 iz budžeta opštine, 2,1 iz ostalih izvora.
U prvoj godini (2019. godina) sprovođenja LAP-a predviđeno je da se u opštinskom budžetu obezbedi 44,1 milion dinara – za izgradnju putne infrastrukture u delovima naselja gde žive Romi 43 miliona dinara, za informativnu kampanju za polaznike FOOO 100.000 dinara, za pomoć za prevoz, udžbenike, užinu za decu u predškolskoj ustanovi i osnovnim školama 975.000, za obuku građana romske nacionalnosti za sprovođenje zdravstvene edukacije 50.000 dinara, za organizovanje predavanja za mlade Romkinje u osnovnim školama 50.000 dinara i za obuku vršnjačkih edukatora 10.000 dinara.
„Takođe, u slučaju određenih mera i aktivnosti (posebno u oblasti stanovanja), imajući u vidu period od tri godine realizacije LAP-a, rukovodilo se mogućnostima apliciranja na donatorska sredstva – viši nivoi vlasti (republički organi i organi teritorijalne autonomije). U skladu sa time, primenjen je pristup da kod kapitalnih izdataka (infrastrukturno uređenje) gde su prepoznate potrebe za donatorskim sredstvima naznačeno (su)finansiranje iz donatorskih sredstava (kao mogućnost apliciranja na raznim konkursima)“, piše u LAP-u, međutim, odmah se dodaje da „identifikaciju donatorskih sredstava po izvorima i iznosima, odnosno namenama za koje donatori odobravaju sredstava, kao i dinamiku trajanja svakog projekta i procenjene iznose koji bi se mogli odnosit i na romsku populaciju, u ovom trenutku nije bilo moguće svuda precizno proceniti (imajući u vidu da su projekti uglavnom u okviru mnogo većih celina ili namena koje se odnose ne samo na nacionalne manjine, nego recimo na porodicu ili omladinu ili nezaposlene, odnosno određene socijalne grupe, bez pravljenja razlike po nacionalnoj pripadnosti)“.
Dalje se kaže još i da „budući da je sprovođenje nekih aktivnosti planirano za više godina (počev od 2019. godine) i da je pri tom, precizno definisanje aktivnosti uslovljeno prethodnim sprovođenjem određenih analiza, prikupljanjem podataka/stvaranjem baze podataka ili procena, budžetiranje je moralo biti odloženo za period nakon što pomenute procene budu sprovedene, a njihovi rezultati dostupni kao polazna osnova za kreiranje daljih reformskih koraka, pa i budžetiranja. Ako se tome dodaju i određena ograničenja u pogledu oskudnih statističkih i drugih pratećih podataka vezano za ovu specifičnu problematiku, pitanje budžetiranja obima finansijskih sredstava predstavljalo je prilično kompleksan i zahtevan posao. Kompleksnost budžetiranja se vezuje i za već postojeći mehanizam socijalne zaštite na nivou opštine Bečej“, među kojima je i Odluka o pravima u socijalnoj zaštiti iz nadležnosti opštine Bečej („Sl. list opštine Bečej“, br. 18/2016), koju je donela Skupština opštine Bečej. Ta odluka, sa dopunama, definiše prava i usluge korisnika u socijalnoj zaštiti, odnosno obim, uslove, postupak i način finansiranja i obezbeđivanja sredstava za ostvarivanje utvrđenih prava i usluga.
Prava i posebni oblici socijalne zaštite utvrđena tom odlukom su jednokratna pomoć, oprema korisnika za smeštaj u ustanovu socijalne zaštite ili drugu porodicu, besplatan obrok – narodna kuhinja, paketi hrane i paketi higijene, ogrev, pravo na putne troškove i ishranu polaznika, pravo na naknadu troškova sahrane.
Takođe, odluka utvrđuje usluge u socijalnoj zaštiti koje smatra aktivnostima pružanja podrške i pomoći građanima i njihovim porodicama radi poboljšanja, odnosno očuvanja kvaliteta života, otklanjanja ili ublažavanja rizika, nepovoljnih životnih okolnosti, kao i razvoja potencijala korisnika za samostalan život a to su dnevni boravak u Klubu za odrasla i starija lica, dnevni boravak za decu i mlade sa telesnim invaliditetom, odnosno intelektualnim teškoćama, pravo na pomoć u kući, servisne usluge koje podržavaju boravak korisnika u porodici i neposrednom okruženju, usluge podrške za samostalni život, personalna asistencija, pravo na korišćenje usluga savetovališta, pravo na privremeni smeštaj u prihvatilište i prihvatnu stanicu, pravo na socijalno stanovanje u zaštićenim uslovima.
„Karakteristični oblici korišćenja prava od strane romske populacije u opštini Bečej iz navedene Odluke koja je na snazi su jednokratne pomoći (za pribavljanje lične dokumentacije radi pribavljanja prava u oblasti socijalne zaštite, nabavka lekova i medicinskih pomagala, nabavka udžbenika i školskog pribora, izlaska mladih iz sistema socijalne zaštite, izlaska žrtava nasilja u porodici iz Prihvatilišta i drugih vanrednih situacija kada se ne može prevazići stanje socijalne potrebe). Takođe, od strane Roma koristi se pravo na materijalnu podršku u vidu narodne kuhinje na koji pravo ima pojedinac ili porodica iz kategorije najugroženijih građana“, piše u LAP-u, pa se navodi još i regresiranje troškova boravka u predškolskoj ustanovi, novac za rođenje prvog deteta itd.
Kako će biti trošen novac u 2019. godini?
„Odlukom o budžetu opštine Bečej za 2019. godinu, u godini u kojoj se izrađuje Lokalni akcioni plan za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u opštini Bečej za period od 2019. do 2021. godine, ukupan iznos izdvajanja za naknade za socijalnu zaštitu iz budžeta na ekonomskoj klasifikaciji 472 iznosi 31.449 hiljada dinara. Budžetom opštine predviđene su karakteristične budžetske pozicije i to: u programu 9. Funkcionisanje osnovnih škola, u programskoj aktivnosti PA 2002-0001 predviđena su sredstva koji imaju karakter socijalnih davanja u iznosu od 9.706 hiljada dinara (prevoz učenika i ostale naknade). U programu 10. Funkcionisanje srednjih škola, u programskoj aktivnosti PA 2003-0001 predviđena su sredstva koji imaju karakter socijalnih davanja u iznosu od 7.663 hiljada dinara (prevoz učenika), u programu 11. Socijalna i dečija zaštita, u programskoj aktivnosti PA 0901-0001 predviđena su sredstva u iznosu od 8.000.000 dinara u skladu sa donetim gradskim odlukama (jednokratna novčana pomoć), a pojedinačna prava se priznaju od strane Centra za socijalni rad, u programu 11. u programskoj aktivnosti za podršku porodici sa decom PA 0901-0006 predviđena su sredstva za jednokratna davanja prvorođenoj deci u skladu sa Odlukom u iznosu od 1.000.000 dinara. Pored toga, u okviru programa 11, po različitim budžetiranim programskim aktivnostima predviđeni su godišnji iznosi za finansiranje Odlukom predviđenih usluga u socijalnoj zaštiti (dnevni boravak, savetodavno-terapijske usluge, dnevne usluge u zajednici, domski smeštaj i prihvatilišta, narodna kuhinja, pomoć u kući).
Za mere koje su predviđene navedenim odlukama, a putem kojih se delom obezbeđuju i sredstva za inkluziju Roma na području opštine Bečej, potrebno je i dalje izdvojiti sredstva u budžetu opštine – u toku sprovođenja trogodišnjeg LAP-a, najmanje u vrednostima pozicija iz budžeta za 2019. godinu, piše u planu i dodaje se da finansiranje predviđenih mera, po predloženim aktivnostima u okviru pojedinih posebnih ciljeva iz LAP-a, potrebno je budžetirati putem odluke o budžetu opštine u periodu sprovođenja akcionog plana, dakle u periodu od 2019-2021“ .
Budžetiranje i operativni plan
Za poboljšanje uslova stanovanja i komunalnu opremljenost romskih domaćinstava aktivnosti treba da budu budžetirani u okviru više programa lokalnog budžeta.
Po pitanju sprovođenja svih mera predstavljenih u Lokalnom akcionom planu za inkluziju Roma, određene aktivnosti potrebno je sprovoditi preko Mobilnog tima za inkluziju Roma, a za čije funkcionisanje neophodno je obezbediti sredstva iz Operativnog plana. SKGO će obezbediti finansijska sredstva za kofinansiranje aktivnosti iz operativnih planova Mobilnog tima za 2019. godinu u iznosu od 50% (donatorska sredstva EU), odnosno iznosu jednakom finansijskim sredstvima za sprovođenje operativnih planova izdvojenim iz budžeta opštine Bečej za 2019. godinu, piše u LAP-u i precizira se da u vremenskom periodu realizacije (maj 2019. – decembar 2019. godine) Operativnog plana Mobilnog tima za inkluziju Roma i sprovođenja aktivnosti predviđenih u njemu, sredstva iz budžeta opštine Bečej sa sufinansiranjem iz sredstava EU realizuju se u sledećim iznosima: iz budžeta opštine 2019. za razne aktivnosti ukupno 800.000 dinara, preostali iznos od 266.000 dinara do ukupno planiranih sredstava za sprovođenje Operativnog plana za mobilni tim rasporediće se putem tog dokumenta.
Izrada Operativnog plana je u toku.
„Opština Bečej treba da obezbeđuje sopstveno učešće za operacionalizaciju navedenog plana na sledeći način: sopstveno učešće za realizaciju Operativnog plana obezbediti iz tekuće budžetske rezerve, imajući u vidu da se u budžetu za potrebe tekuće budžetske rezerve mogu opredeljivati sredstva čak do 4% ukupnih prihoda i primanja od prodaje nefinansijske imovine za budžetsku godinu u skladu sa Zakonom; nakon okončanja postupka izrade Operativnog plana za mobilne timove otvara se projekat (ili projekti, u skladu sa predviđenim namenama sredstava: socijalna zaštita, zdravstvena zaštita, stanovanje, obrazovanje) u budžetu opštine Bečej, u odgovarajućem programu (programima), sa izvorima finansiranja itd.
Ko kontroliše sprovođenje plana?
LAP za inkluziju Roma se sprovodi realizacijom mera, odnosno projekata i aktivnosti utvrđenih u poglavlju „Akcioni plan“, a direktnu odgovornost za sprovođenje imaju subjekti koji su navedeni kao „nosioci“.
Nakon usvajanja LAP-a za inkluziju Roma od Skupštine opštine Bečej, praćenje sprovođenja, vrednovanje učinaka i izveštavanje o primeni LAP-a poverava se Lokalnom koordinacionom telu za socijalno uključivanje Roma i Romkinja.
Operativno praćenje realizacije LAP-a i izveštavanje o procesu i napretku u sprovođenju LAP-a poverava se Mobilnoj jedinici za socijalno uključivanje Roma i Romkinja (MJ).
MJ priprema predlog godišnjeg izveštaja koji dostavlja Lokalnom koordinacionom telu za socijalno uključivanje Roma i Romkinja. Lokalno koordinaciono telo dostavlja izveštaj o sprovođenju LAP-a Skupštini opštine Bečej do 31.3. tekuće godine za prethodnu.
Skupštini opštine podneće se trogodišnji izveštaj o realizaciji LAP-a za inkluziju Roma i Romkinja u opštini Bečej najkasnije do 31. marta 2022. godine.
Vrednovanje učinka podrazumeva ocenu relevantnosti, efikasnosti, efektivnosti i održivosti LAP-a za inkluziju Roma, u cilju njegovog preispitivanja i unapređenja, odnosno revizije i daljeg planiranja.
R.M. (6. deo)
Projekat „Odluke u ime građana 2019“ sufinansiran je iz budžeta opštine Bečej. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
(Tekst je objavljen 20. septembra u 783. broju Bečejskog mozaika)
