Nije rađeno istraživanje uticaja „Botre“ na okolinu: Smetlište zagađuje vazduh, zemljište i vodu

Deponija „Botra“ nekoliko desetina godina nesumnjivo je negativno uticala na životnu sredinu i na zdravlje ljudi. Međutim, do sada nisu rađena istraživanja o uticaju na okoliš. Sav komunalni otpad koji se sakupi na teritoriji opštine Bečej transportuje se i od 1979. godine odlaže na nesanitarnu deponiju „Botra”.

O tome da li sada, u vreme kada se bliži zatvaranje deponije ili nakon njenog zatvaranja, postoje planovi da se rade istraživanja uticaja nesanitarnog smetlišta na okolinu, direktor „Potisja“ Zoltan Feješ je rekao: „Kada se bude dopunjavao postojeći projekat sanacije, zatvaranja i rekultivacije deponije ’Botra’, onda će se i to raditi“.

Inače, odbornici Skupštine opštine Bečej usvojili su 10. decembra 2021. godine Lokalni plan upravljanja otpadom od 2021. do 2031. godine kojim je predviđeno zatvaranje deponije i izgradnja transfer stanice, a u sklopu stanice i kompostare i drobilice za građevinski materijal.

Plan upravljanja otpadom važi 10 godina i biće revidiran nakon pet. Planom je predviđen razvoj opštine u oblasti upravljanja otpadom i u šta bi trebalo da se ulaže kako bi bili ispunjeni zakonski propisi.

Gradska deponija je od prvih kuća udaljena 150 metara, od puta za Novi Bečej oko 200 metara, oko 600 metara od kanala Dunav-Tisa-Dunav, a u neposrednoj je blizini postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Površina deponije je 66.464 m².

„Deponija se po aktivnostima sprovedenim u poslednje tri godine, u smislu upravljanja i odlaganja komunalnog otpada, može svrstati u kategoriju dobro organizovanih nesanitarnih deponija. Odlaganje otpada vrši se bez prethodne pripreme terena. Prekrivanje otpada inertnim materijalom vrši se redovno. Oko cele deponije je iskopan kanal za procedne vode, koji je priključen na postrojenje za tretman otpadne vode. Na deponiji je postavljeno 27 biotrnova za deponijski gas. Najveći deo odloženog komunalnog otpada je organskog porekla. Tokom 2018. godine započeta je primarna selekcija otpada na teritoriji opštine, tako što se dva puta mesečno sakuplja reciklabilan otpad (papir i karton, plastika, folija, metal, aluminijumske limenke i staklo). Ovaj otpad se dodatno proverava na samoj deponiji, i razdvaja se na pojedinačne sastojke. Otpad se odlaže po principu kasetnog odlaganja. Na samoj deponiji vrši se sekundarna selekcija otpada. Separaciju otpada vrše četiri zaposlena u zatvorenom prostoru, hala veličine 24×8 m, osvetljena i pod video nadzorom. Trenutno je organizovanim iznošenjem smeća u opštini Bečej obuhvaćeno 11.927 domaćinstava, što čini 100%“, piše u Lokalnom planu upravljanja otpadom od 2021. do 2031. godine.

Smetlište i okolina deponije „Botra“ ima negativan uticaj na vazduh, zemljište, podzemne i površinske vode.

Rizik deponije po okolinu je procenjen kao srednji: susedne parcele se koriste za poljoprivrednu proizvodnju; kanal u koji se slivaju procedne vode se koristi za navodnjavanje poljoprivrednog zemljišta; nivo podzemnih voda je plitak; vodonepropustljivost podloge je srednja; deponija je predviđena za komunalni otpad iz domaćinstva ali postoji velika mogućnost da se u ranijem periodu, pre vršenja kontrole na ulazu, na deponiju odlagao industrijski, elektronski, medicinski ili hemijski otpad.

„Deponija ne poseduje nikakve mere zaštite i sprečavanja zagađenja životne sredine u domenu procednih voda. Deponija ne poseduje vodonepropusnu membranu za sprečavanje prodiranja procednih voda u zemljište i podzemne vode. Osim toga, deponija je ograničena obradivim zemljištem sa malim sadržajem gline pa samim tim ne poseduje ni prirodni vodonepropusni sloj koji bi zadržao procedne vode u telu deponije. Na deponiji postoji kanal oko cele parcele deponije, gde se sakuplja jedan deo procedne vode. Kanal je spojen sa prečistačem otpadnih voda opštine. Ne postoje pijezometri za uzorkovanje i proveru kvaliteta podzemnih voda. Uzimajući u obzir karakteristike okolnog zemljišta i ribnjaka koji su u neposrednoj blizini deponije, kao i nepostojanje bilo kakvih sistema za kontrolu procednih voda, podzemnih voda i zemljišta, može se zaključiti da je uticaj deponije na podzemne vode i zemljište izuzetno negativan“, piše u planu.

U vezi s kanalom koji se kreće čitavim južnim obodom deponije i u koji se slivaju površinske vode sa tela deponije kao i procedne vode sa deponije i koji se uliva u prečistač otpadnih voda, ali nema nikakvu zaštitu od razlivanja i curenja i na okolno zemljište, konstatuje se u planu da je potrebno obavljati periodična uzorkovanja i analizu vode iz kanala kako bi se utvrdio obim kontaminacije vode u kanalu a koji može biti posledica rada deponije. Periodično uzorkovanje i analiza vode obavljaće se dva puta godišnje na dve tačke od strane akreditovane laboratorije za ispitivanje, piše u planu.

Osim na vodu, deponija ima negativan uticaj i na vazduh.

Emisije zagađujućih materija u vazduh koje se javljaju u okviru gradske deponije smeća su deponijski gas, prašina i neprijatni miris.

Deponijski gas nastaje razgradnjom organskih supstanci pod uticajem mikroorganizama u anaerobnim uslovima. „U središtu deponije nastaje nadpritisak, pa deponijski gas prelazi u okolinu. Prosečan sastav deponijskog gasa je 35-60% metana, 37-50% ugljen-dioksida i u manjim količinama se mogu naći ugljen-monoksid, azot, vodonik-sulfid, fluor, hlor, aromatični ugljovodonici i drugi gasovi u tragovima“, navodi se u planu.

Na deponiji ima 27 biotrnova za deponijski gas.

Do pojave prašine dolazi tokom eksploatacije deponije, prilikom odlaganja otpada i na pristupnim putevima.

Prisutna je emisija gasova sa neprijatnim mirisima u vazduh sa tela deponije jer se otpad ne prekriva inertnim materijalom na dnevnoj bazi. Emisija neprijatnih mirisa je izraženija u letnjim mesecima.

„Do zagađenja vazduha može doći u slučaju požara. Zagađujuće materije nastale eventualnim akcidentom deluju štetno na ljudski organizam, a posebno na respiratorni trakt. Dužim boravkom u zagađenoj atmosferi moguća je pojava nekih sistemskih oboljenja, alergija, astme, trovanja i dr. Međutim, obzirom da je akcidentno zagađenje vazduha relativno kratkotrajno, ne očekuje se nastajanje nekih težih oboljenja“, piše u planu.

Sadašnje odlaganje otpada je tek delimično kontrolisano, a nijedan štetan efekat po okolinu nije sprečen. Radi rešavanja ovih komunalnih problema neophodno je zatvaranje i sanacija postojećeg nesanitarnog odlagališta otpada, izgradnja transfer stanice i prevoženje otpada na uređenu sanitarnu deponiju. Prvi korak u uspostavljanju novog sistema upravljanja otpadom u Bečeju je izgradnja transfer stanice, kako bi se nadalje kontrolisano upravljalo otpadom.

Razdvajanje otpada u industrijskim okvirima se najvećim procentom odnosi na razdvajanje metala i papirnog otpada i separaciju ambalaže (vraćanjem dobavljaču na dalju preradu).

Neopasan industrijski otpad se odlaže na komunalnoj deponiji. Mesečno se po ovom osnovu izdvoji 25 do čak 65 tona.

Medicinski otpad se predaje Institutu za javno zdravlje Vojvodine radi uništavanja. Dom zdravlja Bečej poseduje 7 kontejnera za odlaganje medicinskog otpada koji se prazne jednom do dva puta nedeljno i nalaze se van medicinske ustanove, piše u planu.

K.D.F.

Projekat „Odgovorno rukovanje otpadom je mogućnost – ne problem“ (I deo) je sufinansiran iz Budžeta Republike Srbije – Ministarstva kulture i informisanja. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.