Barže s delovima poklon mosta stižu u Bečej, novembar 2002. (Fotografije: Arhiva Bečejskog mozaika)Vrhovni sud Srbije doneo je početkom aprila 2025. godine presudu u dugogodišnjem sporu u vezi sa pozajmicom iz 2002. godine za transport mosta iz nemačkog grada Filshofena u Bečej. Opštine Bečej i Novi Bečej i Direkcija za izgradnju u likvidaciji (pravni naslednik JP Stankom Bečej), obavezane su da vrate pozajmicu od 18 miliona dinara pokrajini sa zakonskom zateznom kamatom počev od 31. marta 2003. godine do isplate. S obzirom na to da je pre nekoliko godina glavnica od 18 miliona s kamatom iznosila oko 63 miliona dinara, do danas bi taj iznos trebalo da bude oko 70 miliona.
U presudi Vrhovnog suda koji je odlučivao o revizijama tuženih izjavljenim protiv presude Privrednog apelacionog suda od 10.11.2022. godine, piše da se odbijaju revizije tuženih kao neosnovane, te moraju solidarno da vrate novac pokrajini.
Ko je koga zastupao?
U parnici je tužioca, Pokrajinski sekretarijat za finansije zastupalo Pravobranilaštvo Vojvodine, a tužene, JP Direkcija za izgradnju advokat Miloš Srećković, opštinu Bečej Opštinsko javno pravobranilaštvo i opštinu Novi Bečej advokat Miloš Srećković.
Tako je, nakon 23 godine otkad je most uz šampanjac dočekan u Bečeju, konačno razrešena sudbina pozajmice za transport poklon mosta iz Nemačke koji je trebalo da spoji Bečej i Novi Bečej kako bi skratio put između dve opštine sa 15 na 4 kilometra – a umesto toga spaja Adu i Padej.
Spor je nastao zbog pozajmice koju je Pokrajinski sekretarijat za finansije AP Vojvodine dao 2002. godine za finansiranje demontaže i prevoza konstrukcije mosta iz donacije od nemačkog grada Filshofena do Bečeja. Pozajmica je odobrena u dinarskoj protivvrednosti od 300.000 evra, sa rokom vraćanja do ostvarenja prihoda od privatizacije preduzeća sa teritorije opština Bečej i Novi Bečej, a najkasnije do novembra 2002. godine.
Garanti postali glavni dužnici
Opštine Bečej i Novi Bečej su u ugovoru o pozajmici nastupile kao garanti vraćanja, odnosno neograničeni solidarni dužnici sa primaocem pozajmice – JP Stankom iz Bečeja (pravni prethodnik današnje Direkcije za izgradnju u likvidaciji).
Novac je korišćen za plaćanje ugovorene cene od 300.000 evra kompaniji „Hidroinvest DTD“ iz Novog Sada, koja je preuzela konstrukciju mosta u Filshofenu i dopremila ga do Bečeja.
Preseljenje mosta u opštinu Ada
Nakon promene vlasti, 2004. godine, tadašnji predsednici opština Bečej, Novi Bečej, Ada i Čoka potpisali su protokol o tome da se most premesti sa lokacije u Bečeju na novu lokaciju u opštini Ada ili Čoka. Protokol je predviđao da sve troškove koje je most proizveo prema opštinama Bečej i Novi Bečej, kao i troškove premeštanja, preuzmu opštine gde će most biti izgrađen.
Tužene strane su se u sudskom postupku branile tvrdeći da je ovim protokolom došlo do promene dužnika i da zbog toga ne mogu više biti odgovorne za vraćanje pozajmice Vojvodini.
Odbačeni argumenti odbrane
Prvostepeni sud je prvobitno usvojio ovu argumentaciju tuženih, smatrajući da se Vojvodina prećutno saglasila sa promenom dužnika kada je preko Fonda za kapitalna ulaganja odobrila opštini Ada dodatna sredstva za finansiranje izgradnje mosta na Tisi.
Međutim, Privredni apelacioni sud je preinačio prvostepenu presudu, a Vrhovni sud je konačno potvrdio da argumenti tuženih nisu osnovani.
Ko je koliko vratio?
Pre 15 godina, u godini kada je u Adi svečano otvoren most, na adrese u Bečeju i Novom Bečeju stigla je tužba pokrajine u vezi sa vraćanjem pozajmice. Ta cifra s kamatama narasla je do 2019. godine na 63 miliona, a Privredni apelacioni sud presudio je da opštine moraju da plate.
Udeo opštine Bečej bio je oko 40 miliona dinara. Po izjavama tadašnjih čelnika opštine, Bečej je oko 5 miliona dinara vratio pokrajini, a po rečima čelnika Novog Bečeja, ta opština je svoj deo isplatila.
„Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizlazi da tužilac (AP Vojvodina, Pokrajinski sekretarijat za finansije; prim nov) nije dao pisanu ni usmenu saglasnost za promenu dužnika, niti je primio neko ispunjenje od preuzimalaca duga“, navodi se u obrazloženju Vrhovnog suda.
Sudije su istakle da činjenica o nastavku finansiranja izgradnje mosta u Adi preko Fonda za kapitalna ulaganja ne znači da je tim postupkom Vojvodina pristala na promenu dužnika, jer je Fond samostalno pravno lice.
Konačna odluka
Vrhovni sud je zaključio da potpisani protokol može predstavljati samo preuzimanje ispunjenja, a ne ugovor o promeni dužnika koji bi vodio oslobađanju tuženih od preuzetih ugovornih obaveza.
„Zaključeni Protokol bi mogao da ima pravni značaj u odnosu između tuženih i opština Ade i Čoke, ali je bez uticaja na prava tužioca po punovažnom ugovoru o zajmu koji nije raskinut, nije ustupljen drugim licima kao ugovornim stranama, niti je došlo do promene dužnika“, navodi se u presudi.
Zašto su se opštine Bečej i Novi Bečej odrekle mosta?
Nakon što su tadašnji čelnici opština Bečej i Novi Bečej 2002. godine svečano dočekali most u Bečeju, usledili su problemi, rasprave o lokaciji budućeg mosta, protivljenja zbog „spajanja“ dve opštine, zbog visokih troškova prevoza, „ležarine“ i izgradnje koju bi, kako su tvrdili protivnici izgradnje mosta u Bečeju, morali da plate žitelji opština Bečej i Novi Bečej.
Političke svađe prekinute su u novembru 2004. godine kada su tadašnji predsednici opština Novi Bečej Aca T. Đukičin i Bečej Đorđe Predin u Novom Bečeju potpisali protokol o namerama sa predsednicima opština Ada Ferencem Irmenjijem i Čoka Predragom Mijićem koji je most „preselio“ uzvodno, u Adu.
Most, čiju je izgradnju finansirala država, svečano je otvoren 2010. godine.
K.D.F.
