trg_fontane
Za razliku, recimo, od gradske opštine Zvezdara, koja je objavila Vodič kroz subvencije namenjene osobama sa invaliditetom, u kom se nabrajaju i subvencije koje obezbeđuje ta opština, u Bečeju nema subvencija, recimo, za komunalne usluge.
Na teritoriji Bečeja, po raspoloživim informacijama samo dve firme daju olakšice osobama sa invaliditetom, jedna je privatna firma, druga je firma u suvlasništvu opštine i inostranog partnera. Naime, Sat-trakt daje 25 odsto boniteta, a osobe sa invaliditetom ne plaćaju račun Potisju za odnošenje smeća. Do maja ove godine i Javno preduzeće Vodokanal je subvencionisao račune osoba sa invaliditetom, ali to više nije slučaj.
Postoje određene olakšice na koje imaju pravo osobe sa invaliditetom nezavisno od toga u kom gradu ili opštini žive.
Poreske i carinske olakšice
U pravnom sistemu Srbije osobe sa invaliditetom podležu oslobađanju od plaćanja raznih poreskih i carinskih opterećenja.
Olakšice u sistemu plaćanja ostvaruju se na osnovu Zakona o porezu na promet koji propisuje (između ostalog) da se porez na promet proizvoda, odnosno porez na promet usluga ne plaća na:
– lekove koji su navedeni u listi lekova koji se propisuju i izdaju na teret sredstava za zdravstveno osiguranje,
– materijal za dijalizu,
– krv i krvne produkte,
– ortotička i protetička sredstva,
– medicinska sredstva – proizvodi koji se hirurški ugrađuju u organizam.
Porez na promet usluga ne plaća se na usluge iz oblasti zdravstva, nauke, kulture, obrazovanja (osnovnog, srednjeg, višeg i visokog), socijalne zaštite i sporta.
Zakon o porezu na dobit preduzeća propisuje da se oslobađa plaćanja poreza na dobit preduzeća, preduzeće za radno osposobljavanje, profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom, srazmerno učešću tih lica u ukupnom broju zaposlenih.
Izmenama i dopunama Zakona o porezu na upotrebu, držanje i nošenje dobara („Sl. glasnik RS“ br. 101/2010) propisano je da su vlasnici motornih vozila osobe sa invaliditetom sa 80 ili više procenata telesnog oštećenja, ili kod kojih postoji telesno oštećenje koje ima za posledicu nesposobnost donjih ekstremiteta (nogu) od 60 ili više procenata, oslobođeni plaćanja poreza na upotrebu na jedno motorno vozilo koje se na njihovo ime prvo registruje u jednoj godini, prilikom plaćanja registracije, produženja registracije i zamene registarskih tablica motornih vozila.
Ovo pravo se ostvaruje prilikom registracije motornog vozila na taj način što se uz potrebnu dokumentaciju prilaže i potvrda nadležnog organa kojom se dokazuje status invalidnosti. Izmenama i dopunama Zakona o porezu na upotrebu, držanje i nošenje dobara propisano je da su i roditelji dece sa višestrukim smetnjama u razvoju koja su u otvorenoj zaštiti, odnosno o kojima roditelji neposredno brinu, oslobođeni plaćanja poreza na upotrebu na jedno motorno vozilo koje se na njihovo ime, odnosno na ime jednog od njih, prvo registruje u jednoj godini.
Izmenama i dopunama Zakona o porezu na upotrebu, držanje i nošenje dobara propisano je takođe da su organizacije osoba sa invaliditetom osnovane sa ciljem pružanja pomoći licima sa invaliditetom, koje su registrovane u skladu sa zakonom, oslobođene plaćanja poreza na upotrebu za vozila prilagođena isključivo za prevoz njihovih članova.
Zakonom o porezu na imovinu propisano je da se porez na imovinu ne plaća na prava na nepokretnosti ukoliko se te nepokretnosti koriste za prosvetne, kulturne, naučne, socijalne, zdravstvene, humanitarne ili sportske svrhe. Plaćanja ovog poreza oslobođen je imalac prava na nepokretnosti. Za ostvarivanje ovog prava, potrebno je da se zainteresovana lica obrate poreskoj upravi na teritoriji na kojoj se nalazi nepokretnost koja se koristi u humanitarne ili druge svrhe koje predstavljaju osnov za ostvarivanje ovog oslobađanja.
Osobe sa invaliditetom mogu ostvariti pravo na oslobađanje plaćanja uvoznih dažbina i to:
– osobe sa invaliditetom – na ortopedska i druga pomagala i na rezervne delove i potrošni materijal za korišćenje tih pomagala koja služe kao zamena telesnih organa koji nedostaju, odnosno oštećenih telesnih organa;
– osobe sa invaliditetom sa telesnim oštećenjem od najmanje 70%, vojni invalidi od prve do pete grupe, civilni invalidi rata od prve do pete grupe, slepa lica, lica obolela od distrofije ili srodnih mišićnih i neuromišićnih oboljenja, od paraplegije i kvadriplegije, cerebralne i dečje paralize i od multiple skleroze, roditelji dece sa višestrukim smetnjama u razvoju, koja su u otvorenoj zaštiti, odnosno o kojima roditelji neposredno brinu – na putničke automobile i druga motorna vozila konstruisana prvenstveno za prevoz lica (osim onih iz tarifnog broja 8702 Carinske tarife), uključujući „karavan” i „kombi” vozila, osim terenskih, koja unesu ili prime iz inostranstva za ličnu upotrebu;
– osobe sa invaliditetom prve i druge grupe, kao i lica čiji stepen invaliditeta odgovara invaliditetu prve i druge grupe, koji se posle sprovedene profesionalne rehabilitacije osposobe za određenu delatnost – na opremu za vršenje te delatnosti koja se ne proizvodi u Republici Srbiji; organizacije osoba sa invaliditetom (gluvi i nagluvi, slepi i slabovidni, distrofičari, paraplegičari, oboleli od neuromišićnih bolesti i dr.), odnosno članovi tih organizacija – na specifičnu opremu, uređaje i instrumente i na njihove rezervne delove i na potrošni materijal za korišćenje te opreme koji se ne proizvode u Republici Srbiji;
Poresko oslobođenje za primanja po osnovu solidarne pomoći za slučaj bolesti, koju isplaćuje poslodavac za zaposlenog ili člana njegove porodice, može se ostvariti:
– za slučaj bolesti – ako na osnovu medicinske dokumentacije, izdate od strane referentne zdravstvene ustanove, odnosno lekarske komisije ili od izabranog lekara i lekara odgovarajuće specijalnosti, koju je dužan da podnese zaposleni za sebe ili za člana njegove porodice, nesporno proizlazi: da se radi o bolesti koja iziskuje veće troškove u postupku dijagnosticiranja (snimanje skenerom, magnetna rezonanca, lekarski pregledi i dr.), odnosno veće troškove lečenja (operativni zahvati, lekovi i dr.) ili saniranja, odnosno održavanja zdravstvenog stanja i radne sposobnosti (ortopedska i druga pomagala i dr.); da je u postupku izlečenja, odnosno saniranja bolesti (postoperativni period kod ortopedskih, srčanih i drugih operacija, saniranje drugih zdravstvenih oboljenja, invalidnost i dr.) neophodna medicinska rehabilitacija u ambulantno-polikliničkoj ili stacionarnoj ustanovi, koja se ne može obezbediti, odnosno finansirati iz sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja;
– za slučaj zdravstvene rehabilitacije – upućivanjem zaposlenih, izloženih posebnim zdravstvenim rizicima na radu, hronično premorenih i fizički iscrpljenih, na zdravstveno-preventivni odmor i na ranu rehabilitaciju, u cilju zaštite zdravlja i sprečavanja profesionalnih oboljenja, u skladu sa propisima koji uređuju zdravstvenu zaštitu i zaštitu na radu;
– za slučaj invalidnosti – ako invalidnost (gubitak ili trajno smanjenje sposobnosti za rad), koja je utvrđena od strane nadležnog organa rešenjem o invalidnosti, zahteva povećane troškove u funkciji održavanja zdravstvenih, profesionalnih i radnih sposobnosti.
Isplata solidarne pomoći za slučaj bolesti, uz propisano poresko oslobođenje, može se vršiti ako je osnov za davanje takve pomoći sadržan u kolektivnom ugovoru, odnosno drugom opštem aktu poslodavca i ako je o davanju pomoći doneta odluka nadležnog organa poslodavca. Prilikom isplate solidarne pomoći za slučaj bolesti, isplatilac je dužan da organizaciji nadležnoj za poslove platnog prometa, uz podnošenje propisanog obrasca u skladu sa zakonom, podnese i dokaze o pravnoj i medicinskoj osnovanosti davanja solidarne pomoći.
Zaposleni koji je ostvario solidarnu pomoć za slučaj bolesti neposrednom isplatom novčanog iznosa dužan je da poslodavcu dostavi dokaze da je isplaćena sredstva iskoristio u svrhu u koju su odobrena (računi, izveštaji zdravstvene ili druge ustanove, overena izjava i dr.).
Povlastice u unutrašnjem putničkom saobraćaju
Osobama sa invaliditetom pružaju se povlastice u unutrašnjem putničkom saobraćaju.
Povlastice se odnose na slepa lica, lica obolela od distrofije i srodnih mišićnih i neuromišićnih bolesti, od plegija, od cerebralne i dečje paralize i multiple skleroze, kao i pratioci ovih lica.
Navedeni imaju pravo na povlastice u unutrašnjem putničkom saobraćaju ako imaju prebivalište u Republici Srbiji.
U unutrašnjem putničkom saobraćaju navedeni u toku jedne kalendarske godine imaju pravo na šest putovanja sa povlasticom u iznosu: 75% od redovne cene za putovanje železničkim, drumskim i pomorskim, odnosno rečnim saobraćajem; 50% od redovne cene prevoza za putovanje vazdušnim saobraćajem.
Jednim putovanjem u unutrašnjem putničkom saobraćaju smatra se odlazak iz polaznog u odredišno mesto (vožnja u odlasku) i povratak iz odredišnog u polazno mesto (vožnja u povratku). Pratilac ima pravo na besplatnu vožnju u železničkom, drumskom i pomorskom, odnosno rečnom saobraćaju i na povlasticu od 50% od redovne cene vožnje u vazdušnom saobraćaju, u slučajevima kad prati invalidno lice, putuje po to lice ili se vraća posle praćenja takvog lica.
Pravo na povlasticu osoba sa invaliditetom ostvaruje na osnovu knjižice za povlašćenu vožnju. Knjižicu izdaje: Savez slepih i slabovidih Srbije za slepa lica, Savez distrofičara Srbije za lica obolela od distrofije i srodnih mišićnih i neuromišićnih bolesti, Savez paraplegičara i kvadriplegičara Srbije za lica sa paraplegijom i kvadriplegijom, Savez za cerebralnu i dečju paralizu za lica obolela od cerebralne i dečje paralize, Društvo multipleks skleroze Srbije za lice obolelo od multiple skleroze.
Za ostvarivanje prava o povlasticama u unutrašnjem saobraćaju potrebno je da se zainteresovana lica obrate navedenim savezima.
Parkiranje
Osobe sa invaliditetom imaju pravo na parkiranje na posebno obeleženim parking mestima. U Bečeju osobe sa invaliditetom mogu da se parkiraju i na neobeležena parking mesta, ako posebno obeleženo parking mesto nije slobodno ili ga nema.
Kada se nalepnica dobija prvi put ili se promeni vozilo, od dokumentacija je potrebno:
– rešenje o telesnom oštećenju (preko 80% ili 60% i više donjih ekstremiteta),
– fotokopija lične karte osobe sa invaliditetom,
– fotokopija saobraćajne dozvole vozila koje se vodi na osobu sa invaliditetom.
Ako se vozilo ne vodi na osobu sa invaliditetom, potrebno je:
– fotokopija saobraćajne dozvole,
– fotokopija lične karte staraoca ili člana porodičnog domaćinstva,
– izvod iz matične knjige venčanih ili rođenih vlasnika vozila,
– rešenje o pravu na tuđu negu i pomoć.
Dokumentacija se podnosi u JP Komunalac (tamo funkcioniše lokalni parking servis) i tamo se dobija nalepnica za parkiranje za vozilo.
Upotreba javnih puteva
Zakon o javnim putevima članovima 23 i 24 uređuje oslobađanje plaćanja posebne naknade za upotrebu javnih puteva. Od 01.01.2014. godine, dozvole za besplatan prolaz auto-putevima Srbije se izdaju po novoj proceduri i iste će imati trajni period važenja. Zahtev za izdavanje dozvola u elektronskoj formi zainteresovani mogu da preuzmu sa sajta JP PUTEVI SRBIJE. Korisnici su u obavezi da uz popunjeni zahtev za oslobađanje plaćanja putarine dostave:
– kopiju rešenja izdatog od strane Fonda za penzijsko-invalidsko osiguranje (za punoletne) ili kopiju rešenja izdatog od strane nadležnog Centra za socijalni rad (za maloletne) u kojima je procentualno izražen stepen telesnog oštećenja. Za osobe sa invaliditetom koja prvi put podnose zahtev, kopija mora biti overena u sudu ili opštini, a za obnovu dozvole može da se dostavi kopija već overenog rešenja,
– kopija saobraćajne dozvole (obe strane),
– kopija lične karte osobe sa invaliditetom, odnosno izvod iz matične knjige rođenih za maloletne,
– fotografija podnosioca zahteva, rezolucije 450×530 u elektronskoj formi na CD-u,
– kontakt telefon ili i-mejl adresa podnosioca zahteva.
Potrebna dokumenta sa naznakom: za Sektor za naplatu putarine, Odsek za kontakte sa korisnicima puta, treba slati na sledeću adresu: JP Putevi Srbije, Bulevar Kralja Aleksandra 282, 11000 Beograd.
Fiksna telefonija
Osobe sa invaliditetom, bez obzira na mesto stanovanja, imaju pravo na popuste u Telekomu, koji odobrava 50% popusta na telefonsku pretplatu i 300 besplatnih impulsa za punoletne osobe sa invaliditetom.
Potrebna dokumenta:
– fotokopija lične karte nosioca pretplate (prva i druga strana),
– fotokopija Rešenja o ostvarenom pravu na tuđu negu i pomoć,
– račun za telefonsku pretplatu koji se vodi na osobu sa invaliditetom.
Dodatne informacije se mogu dobiti na telefon: 9813.
Mobilna telefonija
Mobilna telefonija Srbije (MTS) nudi specijalne tarife u postpejd sistemu. Osobama koja imaju pravo na ovu tarifu, a već su pripejd korisnici, omogućen je besplatan prelazak na postpejd uz zadržavanje istog broja. Tarife su usmerene na različite grupe osoba sa invaliditetom.
Zvezdara je drugačija
Gradska opština Zvezdara obezbedila je, osim onih koji svakako pripadaju osobama sa invaliditetom, još neke pogodnosti.
Recimo, lica koja primaju nadoknadu za tuđu negu i pomoć preko Gradskog centra za socijalni rad, imaju pravo na 100% subvencije za plaćanje naknade za uređenje građevinskog zemljišta u postupku izgradnje, rekonstrukcije, dogradnje i adaptacije individualnih stambenih objekata i stanova, kao i u postupku legalizacije bespravno izgrađenih objekata na teritoriji grada Beograda.
Na osnovu odluke gradske opštine Zvezdara, sve osobe sa invaliditetom koje imaju prebivalište na teritoriji opštine Zvezdara, imaju pravo na besplatnu kurirsku dostavu ličnih dokumenata na kućnu adresu.
B.M. (izvori: štampa; Vodič kroz prava osoba sa invaliditetom u Republici Srbiji – Nacionalna organizacija osoba sa invaliditetom Srbije, Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, 2014)
Objavljivanje dodatka omogućilo je Ministarstvo kulture i informisanja
