trg_fontane
Bečejci se svake godine 27. januara sećaju žrtava fašista na vidikovcu kraj Tise, gde su na spomen ploču uklesana imena ubijenih Jevreja, Roma i Srba.
Blizu 4.000 tela iz Južne Bačke 1942. godine odnele su struje Tise i Dunava – to je bio krvavi rezultat Hortijevih fašista od 4. do 28. januara 1942, koji su, završavajući Veliku raciju u regionu Južne Bačke, u Bečeju tokom tri januarska dana ubili i u ledenu Tisu bacili 128 muškaraca, 86 žena, 19 starih i 15 dece.
Nakon odavanja počasti žrtvama i čitanja imena ubijenih 27. janura – ovaj dan je Rezolucijom UN 2005. godine proglašen Međunarodnim danom žrtava holokausta – u ime organizatora komemoracije, lokalne samouprave, predsednik opštine Dragan Tošić je rekao „da nas hladnoća i ledom okovana Tisa podsećaju na krvavi i bezumni fašistički zločin. Danas, 75 godina nakon januarske racije, na mestu na kom je stradalo preko 200 Srba, mađarskih Jevreja i Roma, došli smo da se zajednički poklonimo žrtvama, mi, predstavnici srpskog, mađarskog i jevrejskog naroda. Multietnička Vojvodina i multietnički Bečej moraju na ovakav način obeležavati godišnjicu ovog zločina, jer nas viševekovni zajednički život na ovom prostoru ujedinjuje u osudi mržnje i svih zločina koji su iz nje ponikli. Naša dužnost je da se sećamo i da ne zaboravimo, ali naša dužnost je i da utičemo na to da se o januarskoj raciji ne govori samo na ovom mestu i na ponekim časovima istorije, već da se putem tribina i edukativnih sadržaja mlađe generacije upoznaju sa značajem i značenjem ovog datuma. Samo tako možemo da budemo sigurni da će i za 75 godina generacije koje dolaze, na ovom mestu obeležavati ovaj datum. Danas smo mi čuvari sećanja na sve žrtve, sutra to moraju biti naša deca i unuci, da se ne zaboravi i da se nikad više ne ponovi“.
Zamenica ambasadora Izraela u Beogradu Dženi Sedov podsetila je na događaje u Drugom svetskom ratu, na pogrom Jevreja, na „konačno rešenje“, na to da je pre rata na teritoriji Kraljevine Jugoslavije živelo 82.000 Jevreja, a 67.000 njih je za vreme rata poslato u logore i ubijeno. Ona je napomenula da je potrebno da se stalno borimo protiv mržnje i zločina, jer u 21. veku i dalje je prisutan antisemitizam.
Okupljenim građanima na obali Tise su se obratili i član Izvršnog odbora Saveza jevrejskih opština Srbije Feđa Fišl i Jelena Češljević u ime OO SUBNOR Bečej.
Parastos su služili sveštenici Srpske pravoslavne crkvene opštine Bečej na čelu sa bečejskim arhijerejskim namesnikom Dejanom Stanojevim, a molitve su izgovorili i prvi rabin u Srbiji Isak Asiel i đakon bečejske rimokatoličke crkve Agošton Agoč.
Predstavnici izraelske i mađarske ambasade, lokalne samouprave, Saveza jevrejskih opština Srbije, SUBNOR-a, sindikata, političkih partija i rodbine ubijenih položili su vence na spomen obeležje, a predstavnik Druge mesne zajednice u Bečeju bacio je venac u ušće Kanala u Tisu.
Prethodno je održan skup na mestu sinagoge u Bečeju, a na zid nekadašnje Jevrejske osnovne škole okačeni su venci na spomen ploče.
Ciklus sećanja na žrtve fašizma u Vojvodini zaokružen je 29. januara u Bečeju, jer je na osnovu odluke pokrajinske vlade završno obeležavanje 75 godina od Šajkaško-novosadske racije u kojoj je ubijeno više od 12.000 Jevreja, Roma i Srba, održan tog dana u Gradskom pozorištu. Tom prilikom je promovisana knjiga arhimandrita Jovana Radosavljevića „Racija i logori u Bačkoj za vreme Drugog svetskog rata“ i prikazan kratki dokumentarni film „Deca besmrtnosti“ u produkciji Eparhije Bačke.
Predsednik opštine Dragan Tošić je istakao da je lokalna samouprava počastvovana, jer je vlada Vojvodine odlučila da se završno obeležavanje 75 godina od Šajkaško-novosadske racije održi u Bečeju, „čime smo dobili priliku da mladima ukažemo na značaj i značenje dešavanja od pre 75 godina. Samo tako možemo biti sigurni da će i generacije koje dolaze kroz 75 godina govoriti o strašnom događaju koji je produkt bezumlja fašističke ideologije“.
Na svečanosti su govorili i potpredsednica Skupštine Vojvodine Snežana Sedlar i sekretar Eparhije Bačke protojerej Vladan Simić, koji je rekao: „Ne smemo strašan zločin prepustiti zaboravu, ali još gore i teže od prepuštanja zaboravu jeste pokušaj pojedinaca u onom posleratnom vremenu da zataškaju istinu o raciji, ali i u aktuelnom vremenu da se izjednače žrtve racije s onima koje su se dogodile neposredno po oslobođenju naše zemlje u Drugom svetskom ratu. Verovatno i među njima ima nevinih žrtava, ali najvećim delom su stradali oni koji su izvršili zločine kojih se sećamo“.
O knjizi Jovana Radosavljevića „Racija i logori u Bačkoj tokom Drugog svetskog rata“ govorio je protojerej mr Milovan Miodragović, a svečanost je okončana prikazivanjem dokumentarnog filma „Deca besmrtnosti“ u režiji Miloša Popovića. Film je nagrađen na 21. međunarodnom filmskom festivalu u Omsku 2012. godine.
R.M.
