846strategija1Opština Bečej više nema Strategiju održivog razvoja – dugoročnu projekciju lokalnog razvoja, jer je revidirana strategija prvobitnog dokumenta (2007-2017) „važila“ od 2013. do 2020. godine.
Cilj sada već počivše Strategije održivog razvoja bio je da uravnoteži tri stuba održivog razvoja: održivi razvoj ekonomije, privrede i tehnologije; održivi razvoj društva na bazi socijalne ravnoteže i zaštite životne sredine, uz racionalno raspolaganje prirodnim resursima. U strategiji je prikazana vizija razvoja opštine, ocena stanja, prioritetne oblasti, definisani strateški ciljevi, planirane mere i aktivnosti, akcioni plan i sistem upravljanja i praćenja realizacije strategije.
Danas se ne zna da li je strategija – kao i pojedini lokalni akcioni planovi – bila samo skup slova na papiru i šta je i u kojoj meri urađeno od predviđenih aktivnosti, jer javnosti nijednom nije predočen izveštaj o ostvarenju prioriteta navedenih u dokumentu.
Građani mogu sami da vide, osete, pretpostave šta je i koliko je urađeno ukoliko pročitaju sada već „bivšu“ strategiju.
Praćenje ostvarenja aktivnosti, inače, bila je obaveza.
U strategiji se navodilo da ključnu ulogu i odgovornost za koordinaciju i sprovođenje Strategije imaju predsednik opštine, Opštinsko veće, Kancelarija za lokalni ekonomski razvoj i Grupa za monitoring implementacije strategije.
„Zadatak Grupe za monitoring biće praćenje i kontrola sprovođenja Strategije, odnosno poređenje izvršenih aktivnosti u odnosu na planirane. Na osnovu izveštaja Grupe za monitoring i sopstvenih podataka o implementaciji akcionih planova, kancelarija za Lokalni ekonomski razvoj će jednom godišnje interno evaluirati implementaciju strategije, u skladu sa indikatorima održivog razvoja“, pisalo je u strategiji.
Šta ima Bečej?
Glavne snage opštine Bečej se ogledaju u povoljnom geografskom položaju u središtu Vojvodine na obali Tise i Velikog bačkog kanala, postojanju industrijske kulture i iskustva, kao i dugoj tradiciji razvoja poljoprivrede.
Opština Bečej poseduje značajne prirodne resurse (termalne vode, CO2, kvalitetna zemlja, glina) i privredne kapacitete (PIK, BAG, Sojaprotein, Lindegas Srbija…), a tradicionalno neguje međunacionalnu toleranciju.
U okviru rada na stvaranju banjsko-rekreativnog centra Bečej je dobio status banjskog grada, uradio urbanističko-plansku dokumentaciju i izgradio bušotinu termalne vode potrebnih performansi, navodilo se u strategiji čiji je rok trajanja bio do 2020.
S druge strane, pisalo se 2013. godine, nedostaci su velika nezaposlenost i neadekvatna kvalifikaciona struktura, izraubovana i nedovoljno izgrađena komunalna infrastruktura, zagađenost Velikog bačkog kanala, odliv mladih, obrazovanih kadrova, obustavljen železnički saobraćaj, negativan prirodni priraštaj i nepovoljna starosna struktura stanovništva.
Šta je trebalo da bude urađeno?
„Za naš razvoj prepoznali smo sledeće mogućnosti: razvoj banjskog turizma, privlačenje investitora u postojeće industrijske zone, prekogranična saradnja sa Mađarskom i Hrvatskom i korišćenje IPA fondova koji će se otvoriti dobijanjem statusa kandidata za ulazak u EU, razvoj infrastrukture uz podršku Republike i Pokrajine, stvaranje društvene klime koja motiviše ostanak mladih u manjim sredinama, stvaranje povoljnog ambijenta za razvoj malih i srednjih preduzeća kroz mere koje će se sprovoditi na svim nivoima vlasti, značajnije korišćenje vodotokova – prvenstveno za saobraćaj a zatim i turizam, ribolov i dr., revitalizacija železničkog saobraćaja u cilju razvoja ekonomije i regionalno povezivanje i realizacija zajedničkih projekata sa susednim opštinama. Pretnja razvoju svake zajednice je uvek nestabilan politički i privredni ambijent koji onemogućava predvidivost i sigurnost“, pisalo je u revidiranoj Strategiji održivog razvoja od 2013. do 2020. godine.
Izgradnja magistrale, lokalnih puteva, obnova železničkog saobraćaja, zaustavljanje divlje gradnje…
U revidiranoj Strategiji održivog razvoja opštine Bečej od 2013. do 2020. godine navodi se da je trebalo uraditi, između ostalog, zaustavljanje bespravne gradnje u vangrađevinskom području, odnosno nenamenske gradnje u građevinskom području, da se izradi program podrške stanovanju na selu, da se reše stambeni problemi socijalno ugroženog i marginalizovanog stanovništva.
Predviđeno je i korišćenje različitih modela poboljšanja stambenih prilika ranjivih grupa, kao što su socijalna izgradnja; regulisana samogradnja, izgradnja jeftinih stanova, različiti oblici pomoći (dogradnja sanitarnih čvorova na postojeće objekte, dogradnja novih soba i drugih prostorija), pomoć za završetak kuće (građevinski materijal, stručna pomoć), subvencije za legalizaciju, za priključke na infrastrukturu, obezbeđivanje privremenog smeštaja (koji mora da zadovoljava osnovne standarde stanovanja).
U strategiji se navodi i osposobljavanje opštinskih službenika nadležnih za stambena pitanja za efikasno rešavanje stambenih problema Roma, blagovremeno i preventivno delovanje nadležnih organa opštine u slučajevima bespravnog zaposedanja prostora (zemljišta i objekata).
Planirana je, kako se navodi, resocijalizacija gradskog trga i njegovo urbanističko-arhitektonsko preuređenje, dopuna postojećih i stvaranje novih urbanih vrednosti i negovanje ambijentalnih celina.
Predviđen je izbor severne trase buduće magistrale preko teritorije opštine Bečej, zatim izgradnja lokalnih i regionalnih puteva van naseljenih mesta i povezivanje sa putevima višeg ranga, izgradnja nove potiske magistrale zapadno od Bečeja trasom pored pruge do Bačkog Petrovog Sela, rekonstrukcija i izgradnja mreže poljoprivrednih puteva radijalno ka opštinskom centru i kružni pravac od naselja do naselja.
Strategijom je predviđena i obnova železničkog saobraćaja (opština se izjasnila da joj ne treba železnica, jer ne može da učestvuje u finansiranju).
Izgradnja pristanišnih objekata na Tisi i kanalu DTD, modernizacija elektroenergetskih instalacija
Strategijom je predviđena izgradnja prve faze potrebnih pristanišnih infrastrukturnih objekata na Tisi i kanalu DTD, održavanje detaljne kanalske mreže i preusmeravanje svrhe sa odvodne funkcije na funkciju navodnjavanja gravitacionim dovodom vode do plodnog zemljišta, regulisanje pravnih odnosa i infrastrukturno uređivanje na lokaciji banjskog kompleksa, očuvanje i unapređenje arhitektonsko-kulturnog nasleđa (objekti, kulturno-istorijski spomenici, lokacije), sprovođenje planiranih infrastrukturnih aktivnosti u skladu sa Master planom razvoja reke Tise i Prostornim planom područja posebne namene multifunkcionalnog ekološkog koridora Tise.
Trebalo je da se desi i rekonstrukcija i modernizacija zastarelih elektroenergetskih instalacija i trafo-postrojenja, uz paralelno uvođenje podzemnih elektro-vodova, unapređenje štednje i efikasnijeg korišćenja električne energije, unapređenje eksploatacije geotermalne energije i energije biomase…
Izgradnja kompletne fekalne kanalizacije i infrastrukture za upravljanje otpadom
U strategiji je predviđena izgradnja kompletne fekalne kanalizacije i priključenje svih potrošača iz opštine na sistem prečišćavanja otpadnih voda u opštini Bečej (to se tek sada očekuje).
Tu je i izgradnja infrastrukture za upravljanje komunalnim otpadom – povećanje kapaciteta za pružanje usluga sakupljanja, odnošenja, deponovanja i recikliranja otpada, učešće u formiranju regiona za upravljanje komunalnim otpadom, uspostavljanje integralnog sistema upravljanja komunalnim otpadom, primarna selekcija, transfer stanica i zelena ostrva (izgradnja transfer stanice se tek planira, primarna selekcija se obavlja), usmeravanje i odlaganje smeća na regionalnu deponiju (smetlište „Botra“ bi trebalo da se zatvori u bliskoj budućnosti po najavama predstavnika opštine i komunalnog preduzeća „Potisje“).
Planirana je edukacija građana i podrška primarnoj selekciji otpada i kućnom kompostiranju, izgradnja platoa za sekundarne sirovine, smanjenje broja divljih smetlišta i sanacija postojećih, uvođenje volonterske ekološke patrole itd.
Predviđeno je priključenje kanalizacionih sistema industrijskih pogona na magistralni kolektor kanalizacione mreže za upotrebljene vode Bečej.
Slede planovi o izgradnji atmosferskih kanala, odvajanju sistema fekalne i atmosferske kanalizacije gde su mešoviti…
Primena Kjoto protokola, smanjenje emisije izduvnih gasova
Trebalo je razvijati institucionalnu strukturu za primenu Kjoto protokola (za proračun emisija i izradu inventara gasova sa efektom staklene bašte, učestvovanje u fleksibilnim mehanizmima Kjoto protokola, sprovođenje politike i informisanje javnosti), uvesti mere podrške za uvođenje dobrih praksi u poljoprivredi, ograničiti, smanjiti ili kontrolisati emisije izduvnih gasova u atmosferu i drugih efekata transporta na životnu sredinu, razviti i stimulisati manje zagađujuće i bezbednije sisteme transporta, posebno integrisanog javnog prevoza.
Predviđeno je osnivanje Fonda za podršku razvoju poljoprivrede i ruralnog razvoja opštine, definisanje lokalnog seta finansijskog i nefinansijskog podsticaja poljoprivredi, unapređenje opštinske administracije u domenu izdavanja građevinsko-tehničke dokumentacije, izdavanja dozvola i za izgradnju ili rekonstrukciju objekata za poljoprivrednu proizvodnju, skladišne kapacitete i slično, povećanje konkurentnosti poljoprivrednih gazdinstava i prerađivačke industrije, kreiranje lokalnih finansijskih i nefinansijskih instrumenata podsticanja privrednog razvoja, unapređenje ženskog preduzetništva itd.
Predviđeni su i podsticaji u stvaranju javno-privatnih partnerstava u oblasti investicionih ulaganja, podsticaj umrežavanju i klasterima kao organizacionim aranžmanima koji objedinjavanjem resursa unapređuju konkurentnost i inovacije.
Razvoj banjskog, kulturnog, ruralnog, ribolovnog, lovnog, sportsko-rekreativnog turizma
Tu je i planirani razvoj banjskog, ruralnog, kulturnog, lovnog, ribolovnog, sportsko-rekreativnog i svih drugih oblika turizma kroz unapređenu valorizaciju resursa.
U tom cilju, između ostalog, trebalo je unaprediti postojeće i stvoriti nove turističke ponude na vodnim resursima opštine Bečej (Tisa, Veliki bački kanal, Stara Tisa, Beljanska bara), razviti manifestacije, uvesti, unaprediti i povezati nove turističke sadržaje itd.
Socijalna zaštita: Kancelarija za borbu protiv siromaštva, pomoć osobama sa invaliditetom, Sigurna kuća
U vezi sa stvaranjem preduslova za zapošljavanje trebalo je usvojiti lokalni akcioni plan za zapošljavanje, smanjiti broj ljudi koji su izloženi riziku od siromaštva, otvoriti kancelariju za borbu protiv siromaštva.
Predviđeni su podsticaji za sve oblike zapošljavanja, među njima subvencije za zapošljavanje i samozapošljavanje.
U oblasti socijalne zaštite planirano je obezbeđenje potrebnih kapaciteta otvorene i institucionalne zaštite i potpuniji obuhvat lica kojima su najpotrebniji socijalni programi – uspostavljanje jedinstvene baze podataka o broju korisnika, oblicima socijalne zaštite i uslugama na lokalnom nivou, reorganizacija Centra za socijalni rad u kadrovskom smislu, poboljšanje informisanosti korisnika sistema socijalne zaštite o pravima i načinima njihovog ostvarivanja, socijalne, zdravstvene i ostalih vidova zaštite.
Planirano je i angažovanje u prevenciji različitih oblika porodičnog nasilja, osavremenjivanje objekata namenjenih korisnicima socijalne zaštite, poboljšano identifikovanje najsiromašnijih i veća usmerenost na radno nesposobne članove društva.
Trebalo je razviti alternativne oblike socijalne zaštite – klubovi, narodna kuhinja, služba dnevnih boravaka, lična pomoć u kući, medicinska pomoć u kući za stare, osobe sa invaliditetom i druge ugrožene grupe.
Predviđeno je osnaživanje porodice kroz specijalna budžetska davanja i pomoći za invalidna lica i lica iz ranjivih i marginalizovanih grupa, edukativni programi i terapijski programi za članove porodice koji žive sa osobama sa invaliditetom.
Bilo je potrebno poboljšati socijalne usluge za decu i omladinu, razviti mrežu hraniteljskih porodica, unaprediti položaj dece, odraslih i starih sa invaliditetom, otvoriti kućne zajednice uz nadzor radi osamostaljivanja i zbrinjavanja osoba sa invaliditetom, zaposliti osobe sa invaliditetom i osobe iz ranjivih ili marginalizovanih grupa u javnom sektoru.
Planirano je razvijanje mreže usluga na lokalnom nivou za pomoć roditeljima dece i mladih sa smetnjama u razvoju (personalni asistenti, dnevni boravci sa mogućnošću kratkotrajnog smeštaja, prevoz do predškolskih ustanova, odnosno škole, itd.), zaštita dece, žena i nemoćnih od zlostavljanja i zanemarivanja, sigurne kuće koje bi bile dostupne za sve žrtve nasilja.
Predviđeno je i podsticanje rađanja uz uvažavanje ljudskih prava, ekonomsko osnaživanje porodica sa decom, usklađivanje rada i roditeljstva, putem zbrinjavanja dece zaposlenih roditelja…
Članovi tima
Članovi koordinacionog tima u izradi revizije Strategije održivog razvoja bili su (2012. godine) predsednik opštine Vuk Radojević, predsednik Skupštine opštine Peter Knezi, zamenica predsednika opštine Bečej Tamara Ivanišević, članovi i članice Opštinskog veća Andrea Galgo Ferenci, Dragan Kovačev, Svetlana Vuletić, Mikloš Đurčik, Ištvan Ačai, Miomir Jelenić, Dalibor Kekić, Anđelko Mišković, koordinator za implementaciju strategija Radovan Stojanović, direktor Regionalne razvojne agencije Bačka Srđan Vezmar i asistentkinja na Fakultetu za ekonomiju i inženjerski menadžment u Novom Sadu Olivera Smieško.
K.D.F. (Foto: Bečejski mozaik, pixabay.com)
