Narodna kuhinja u Bečeju (Foto: Arhiva Bečejskog mozaika)Svetski dan socijalne pravde, 20. februar, Srbija – a i Bečej – dočekala je s alarmantnim podacima.
Socijalnu pomoć u Srbiji prima oko 176.000 korisnika, a od aprila prošle godine ona iznosi 11.122 dinara.
S obzirom na to da prema poslednjim zvaničnim podacima stopa rizika od siromaštva kod nas iznosi oko 20 procenata, postoji mnogo prostora za unapređenje politike u tom domenu, ocenila je 20. februara Poverenica za zaštitu ravnopravnosti Brankica Janković.
Mnogo oštrija je bila stranka „Zajedno“ koja je saopštila da „blizu dva miliona građana nalazi se u riziku od siromaštva i socijalne isključenosti, a stotine hiljada dece nema tri obroka dnevno“.
Ta stranka je navela da je, u isto vreme, bogaćenje naprednjačke „elite“ u usponu i da je „dostiglo čak 48 milijardera u siromašnoj Srbiji“.
Stranka slobode i pravde na dan socijalne pravde, između ostalog, saopštila je da je broj dece koja ostvaruju pravo na dečji dodatak od 2013. do 2019. godine smanjio za 94.000.
„Fiskalni savet je preporučio da se dečiji dodatak poveća sa 3.569 dinara na 4.500 dinara. Nije prihvaćeno. Fiskalni savet je preporučio da se poveća i broj primaoca dečijeg dodatka sa 245.000 na 416.000 dece. Nije prihvaćeno. U stvarnosti tročlana porodica, ukoliko samo jedan roditelj radi za minimalac, nema pravo na de[1]čiji dodatak“, navodi SSP.
Socijalna pravda
Svetski dan socijalne pravde (World Day of Social Justice) obeležava se 20. februara sa ciljem da se skrene pažnja na važnost borbe za pravednije društvo koje će omogućiti jednakost svim ljudima, bez obzira na njihovu socijalnu poziciju ili poreklo.
U Srbiji, kao i u većini drugih zemalja u razvoju, socijalna pravda i dalje predstavlja veliki izazov, a jedna od grupa koja najviše trpi su deca.
Deca u Srbiji suočavaju se sa različitim problemima – jedan od najvećih problema je siromaštvo (i rastuća nejednakost), koje utiče na oko 30% dece u našoj zemlji.
Deca iz siromašnih porodica suočavaju se sa nedostatkom osnovnih životnih potreba, kao što su hrana, odeća i smeštaj, što utiče na njihovo zdravlje, obrazovanje i druge aspekte života.
Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog Srbije saopštilo je dan pre Svetskog dana socijalne pravde, 19. februara, da je socijalna pravda prepoznata u ustavu kao temelj pravednog društvenog poretka, čime je najviši pravni akt ujedno definisao i osnovni preduslov za dostizanje mirnog i prosperitetnog života svih građana.
Za postizanje socijalne pravde, navelo je to ministarstvo, potrebno je da zajedničkim snagama radimo na izgradnji pravednijeg i društva jednakosti, koje osigurava pristup zdravstvenoj zaštiti, obrazovanju, sigurnom stambenom prostoru, radnim mestima i drugim resursima i uslugama.
Generalna skupština Ujedinjenih nacija 2007. godine proglasila je 20. februar Svetskim danom socijalne pravde i posvetila ga borbi protiv nejednakosti, socijalne isključenosti i siromaštva, te promociji prava na dostojanstven rad, rodnu ravnopravnost, ostvarivanje jednakih šansi i socijalne pravde za sve.
U opštini Bečej 450 korisnika narodne kuhinje
Narodna kuhinja u opštini Bečej početkom januara 2020. godine imala je 350 korisnika. Narodna kuhinja sredinom februara 2024. godine ima 450 korisnika. Korisnici narodne kuhinje koja posluje u okviru ustanove socijalne zaštite „Naša čuvarkuća“ jednom dnevno (izuzev vikenda) imaju pravo na topli obrok.
U Bečeju oko 1.000 dece živi u siromaštvu
Činjenje u cilju dostizanja socijalne pravde za decu, to jest smanjenje siromaštva dece na teritoriji opštine Bečej je najvažniji „posao“ nadležnih u opštini po prioritetima Lokalnog plana akcije za decu opštine Bečej.
O tome šta je u prethodnom periodu urađeno u tom cilju, ne postoje zvanični podaci.
Ne postoje čak ni precizni podaci o broju siromašne dece u bečejskoj opštini.
Po podacima koji su predstavljeni u oktobru 2023. godine (informacije se odnose na prethodnu godinu), od ukupno 6.014 dece u opštini Bečej oko 10 odsto, njih 611, živelo je u ekstremnom siromaštvu.
Godinu dana ranije u opštini Bečej, po zvaničnim podacima, oko 900 dece je živelo u ekstremnom siromaštvu.
Ne postoji odgovor na pitanje gde je „nestalo“ 300 dece, da li su ona za godinu dana izašla iz začaranog kruga ekstremnog siromaštva.
No, broj socijalno ugrožene dece u opštini Bečej je svakako veći od onog što se zvanično prezentuje i ipak je oko 1.000, govore svi podaci novinara, pre svega s novogodišnjih humanitarnih akcija (Društvo prijatelja dece opštine Bečej krajem 2023. prikupljalo je paketiće za 602 mališana, Bečejsko udruženje mladih za 200 dece u Bačkom Petrovom Selu, a „Humani ljudi Bečeja“ za više od 160 dece sa smetnjama u razvoju).
Šta se može s dečjim dodatkom?
Dečji dodatak od 1. januara 2024. godine za dete za koje je ostvareno pravo iznosi 4.120,55 dinara, za dete za koje je ostvareno to pravu u jednoroditeljskoj porodici 5.356,70 dinara, a za dete sa smetnjama u razvoji i/ili invaliditetom 6.180,83 dinara, dok je dodatak za dete koje ispunjava uslove za uvećanje po više osnova, a najviše do 80 odsto, 7.416,99 dinara.
Nominalni iznos cenzusa za dečji dodatak na osnovu ukupnih mesečnih primanja porodice ostvarenih u tri meseca koji prethode mesecu u kome je podnet zahtev, po članu porodice, od 1. januara 2024. godine je 12.361,64 dinara (16.070,14 dinara za jednoroditeljske porodice i 14.833,92 dinara za jednoroditeljske porodice, za staratelje i roditelje deteta sa smetnjama u razvoju i deteta sa invaliditetom).
Po poslednjim raspoloživim podacima, na teritoriji opštine Bečej trenutno oko 1.500 porodica prima dečji dodatak – a u ukupnom broju porodica koje primaju dečji dodatak, u 100 njih žive deca sa smetnjama u razvoju i invaliditetom.
Roditelji dece sa invaliditetom više od 10 godina traže status roditelj negovatelj
Nešto pre Svetskog dana socijalne pravde roditelji dece sa invaliditetom pokrenuli su kampanju na društvenim mrežama tražeći hitno donošenje zakona (statusa) roditelj negovatelj, koji bi roditeljima koji 24 časa neguju decu sa invaliditetom i ne mogu da se zaposle, obezbedio platu i staž.
Usvajanje tog zakona traži se više od 10 godina, bilo je različitih zakona i inicijativa, ali propis o roditelju negovatelju Srbija nije usvojila do danas, za razliku od okolnih zemalja.
Poslednji put predlog zakona o dopunama Zakona o socijalnoj zaštiti u kom je predviđen status roditelj negovatelj, Skupštini Srbije podnela je Stranka slobode i pravde u februaru 2023. godine u kom je predviđeno da roditelj negovatelj dobija minimalac. Zakon nije usvojen.
Novi saziv parlamenta ima priliku da usvoji taj zakon. Još ništa ne ukazuje na to da će se tako nešto desiti.
Oko 43 odsto građana opštine je koristilo neki vid usluge socijalne zaštite
U izveštaju o radu Centra za socijalni rad (CSR) Bečej za 2022. godinu (za 2023. još nema javno dostupnog izveštaja) piše da se 31. decembra 2022. godine na evidenciji Centra nalazilo 13.204 korisnika usluga socijalne zaštite – 43 odsto građana opštine u kojoj po popisu stanovništva iz oktobra 2022. živi ukupno 30.681 građanin koristio je neki vid usluge socijalne zaštite.
U toku 2022. godine evidentirano je 4.638 korisnika usluga socijalne zaštite (2021. 4.011), a kretanje broja korisnika po starosti je: deca (0-17 godina) 1.295, mladi (18-25 godina) 488, odrasli (26-64 godina) 1.954 i stariji (65 i više godina) 901.
U toku 2022. godine podneto je 1.569 zahteva za ostvarivanje prava na jednokratnu novčanu pomoć – prihvaćeno je 1.455 zahteva.
Predmet velikog broja zahteva za jednokratnom novčanom pomoći je zdravstvena zaštita građana koju zdravstveno osiguranje ne pokriva (bolničko lečenje, specijalizovani pregledi, kupovina lekova bez recepta…).
Broj zahteva za dobijanje jednokratne novčane pomoći 2022. godine bio je najveći tokom zime, kada se u najvećem broju slučajeva tražilo pomoć u ogrevu.
U toku 2022. godine (do 1. novembra) priznato je 1.253 prava na jednokratnu novčanu pomoć u ukupnom iznosu od 6.092.185 dinara.
U toku 2022. godine podneto je 455 zahteva za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć – priznato je 452 prava.
U toku 2022. godine oko 1.000 porodica je imalo pravo na novčanu socijalnu pomoć, kao i ranijih godina, a na evidenciji CSR u toku 2022. godine bilo je 2.003 građana opštine Bečej iz kategorije materijalno ugroženih lica i 611 dece.
U toku 2022. godine podneto je 78 zahteva za ostvarivanje prava na tuđu negu i pomoć (tu pomoć ostvaruju osobe sa invaliditetom), a tokom godine priznato je 50 prava.
Na osnovu godišnjeg izveštaja o radu Centra za socijalni rad, broj dece čije su porodice korisnici novčane socijalne pomoći na teritoriji opštine u 2021. bio je 813, a u 2022. (do 1. novembra) približno 998.
Svi navedeni podaci govore da smo veoma daleko od dostizanja socijalne pravde.
Priredila: K.D.F.
