Vox populi – građani bez invaliditeta o građanima sa invaliditetom: Od segregacije do prihvatanja

U opštini Bečej, po popisu stanovništva iz 2022. godine, živi 2.381 osoba sa raznim vidovima invaliditeta. Broj ljudi sa invaliditetom ispod 15 godina je 40, od 15 do 19 godina 21, od 20 do 29 godina 43, od 30 do 49 godina 195, od 50 do 59 godina 265, od 60 do 64 godine 236, a od 65 godina i stariji 1.581.

U opštini Bečej broj stanovnika od 2 do 19 godina je 5.730, od tog broja 2.923 su dečaci/muškarci, a 2.807 su devojčice/žene – a broj osoba sa invaliditetom je 61, 42 dečaka/muškaraca i 19 devojčica/žena.

Ukupan broj stanovnika opštine Bečej je 30.071.

Po podacima sa popisa, procenat osoba u opštini Bečej sa raznim vrstama invaliditeta je 7,9 odsto od ukupnog broja stanovništva. To verovatno nije sasvim tačan procenat, jer je na teritoriji opštine bilo i ljudi koji se nisu izjašnjavali o tome da li imaju invaliditet.

Napravili smo anketu sa građanima Bečeja bez invaliditeta o tome kako razmišljaju o sugrađanima sa invaliditetom i da li uopšte razmišljaju, da li shvataju s kojim se problemima suočavaju odrasli i deca sa invaliditetom u svakodnevnom životu, kod lekara i u obrazovanju, u slobodno vreme, znaju li da li im je omogućena rehabilitacija/habilitacija u svom gradu, kako komentarišu to što u velikom broju slučajeva vozila bez nalepnica parkiraju na mesta rezervisana za vozila osoba sa invaliditetom, da li se druže sa osobama sa invaliditetom, odnosno da li se njihova deca druže sa decom sa invaliditetom i smetnjama u razvoju.

U anketi je učestvovalo 10 građana opštine Bečej bez invaliditeta.

Jedan od anketiranih rekao je da dok nije u krugu poznanika imao roditelja deteta sa smetnjama u razvoju (bez telesnog invaliditeta) nije imao predstavu o tome kakve probleme svakodnevno treba da prevaziđu ti roditelji i njihova deca. Po njegovom mišljenju trebalo bi da društvo bude senzibilisano za probleme osoba sa invaliditetom, a naročito dece, jer su ti ljudi najnevidljiviji i samim tim i najdiskriminisaniji deo populacije. On se zalaže za otklanjanje arhitektonskih barijera svuda gde ih ima, a pre svega u državnim i javnim ustanovama i školama. Smatra da je inkluzivno obrazovanje neophodno. Takođe smatra da lokalni dom zdravlja treba da omogući svakodnevnu rehabilitaciju/habilitaciju deci i odraslima sa invaliditetom. Ta osoba ima dete, ali njegovo dete nema drugara sa invaliditetom. Kaže da nikad nije parkirao svoja kola na parking mesta rezervisana za vozila osoba sa invaliditetom.

Četvoro anketiranih smatra da u Bečeju ne živi veliki broj odraslih i dece sa invaliditetom i bilo bi nerazumno trošenje novca iz budžeta opštine za, recimo, uklanjanje arhitektonskih barijera u javnim ustanovama, prodavnicama i školama.

Troje od njih smatra da je inkluzivno obrazovanje nepotrebno, jer to ne donosi ništa dobro deci sa, ali i deci bez invaliditeta.

Štaviše, po njihovom mišljenju – mada nijedan ispitanik ne poznaje nijedno dete sa smetnjama u razvoju i invaliditetom – bilo bi bolje da deca sa invaliditetom i smetnjama u razvoju pohađaju školu „Bratstvo“ u kojoj se obrazuju isključivo deca sa smetnjama u razvoju i invaliditetom.

Jedan od njih je na pitanje da li je za segregaciju dece sa invaliditetom i smetnjama u razvoju, rekao je da „takva“ deca samo „ometaju“, kako je formulisao, „zdravu decu“. Drugo dvoje nije želelo da odgovori na to pitanje.

Nijedan od tih četvoro, niti njihova deca nemaju u krugu svojih prijatelja osobu sa invaliditetom.

Od njih četvoro troje je reklo da se desilo da su svoja vozila „nakratko“, „samo na minut“ i „dok obave neki poslić“ parkiralo na parking mesta predviđena za vozila osoba sa invaliditetom i da u tome ne vide nikakav problem, jer su ta mesta u tom trenutku „ionako bila nezauzeta“.

Inače, u Bečeju ima ukupno 30 obeleženih parking mesta za vozila osoba sa invaliditetom.

U 2024 godini Javno preduzeće Komunalac Bečej izdalo je ukupno 147 parking nalepnica za osobe sa invaliditetom. U 2024. godini je izdato ukupno 13 novih parking nalepnica za osobe sa invaliditetom i bilo je 134 obnovljenih onima, koji ih godinama koriste.

Petoro građana smatra da osobama sa invaliditetom treba omogućiti prava koja propisi predviđaju, ali nisu mogli da nabroje ta prava.

Oni ne razmišljaju o problemima odraslih i dece sa invaliditetom i smetnjama u razvoju, jer, kažu, nemaju nikakvog dodira s njima. Arhitekonske barijere ne primećuju, ali smatraju da ih treba otloniti.

Četvoro od njih tvrdi da nikad ne parkira na žutom bojom označena parking mesta, a jedna osoba je rekla da je jednom parkirala „nakratko“, pa ju je verbalno napala osoba sa invaliditetom. Smatra da to (verbalni napad) nije bilo primereno.

Jedan od pet ispitanika ima poznanika, odraslu osobu sa invaliditetom, ali se ne druže privatno.

Dete drugog ispitanika pohađa razred sa detetom sa smetnjama u razvoju i tvrdi da se njihova deca ne druže privatno, ali da je njegovo dete školskog druga sa smetnjama u razvoju pozivalo na rođendan u nižim razredima osnovne škole. U višim razredima to više nije slučaj.

Niko od deset anketiranih ne zna zasigurno da li odrasle osobe i deca sa invaliditetom imaju mogućnost rehabilitacije/habilitacije u bečejskoj zdravstvenoj ustanovi.

Nijedna anketirana osoba dosad nije razmišljala o tome da li na teritoriji opštine Bečej treba da postoje inkluzivna dečja igrališta – gde ima i sprava koja mogu da koriste i deca sa telesnim invaliditetom. Nijedan od anketiranih ne zna kako bi trebalo da izgleda takvo igralište, ali petoro nema ništa protiv da postoji barem jedno takvo igralište u Bečeju.

Od 10 anketiranih šestoro misli da bi i deci za smetnjama u razvoju i invaliditetom trebalo omogućiti da se u okviru svojih mogućnosti bave sportom. Većina nema ideju o tome kakvi bi to sportovi mogli da budu, a jedna osoba je navela primer stonog tenisa i plivanja.

Četvoro anketiranih smatra da bi deca sa invaliditetom i smetnjama u razvoju mogla da se bave sportom, ali ne zajedno sa decom bez invaliditeta.

B.M. (7. deo serijala)