Iz istorije Bečeja: Rad Uroša Predića u Bečeju

Uroš Predić (1857-1953) je tokom poslednje decenije XIX veka i dvadesetih godina XX veka u više navrata boravio u Bečeju i tu ostavio mnoga svoja reprezentativna dela u oblasti ikonopisa.
Tokom boravka u varoši kraj Tise (1889-1893) Predić je oslikao ikonostas za crkvu Svetog Georgija.

Bio je to dug i mukotrpan posao za tada mladog slikara iz Orlovata, ali ga je na sveopšte zadovoljstvo završio. Rezultat njegovog rada je oslikavanje 65 ikona blistave lepote koje i dan-danas plene poglede ljubitelja umetnosti.
Interesantna odlika Predićevog crkvenog slikarstva je „unošenje“ likova iz svakodnevnog života. Za slikanje žanr-scena iz Starog i Novog zaveta modeli su mu bili građani Bečeja. Tako su sveci na ikonama dobijali prihvatljivije, za narod mnogo dostupnije likove. Umesto asketskih likova izmučenih starozavetnih proroka i apostola na slikarevim platnima zapažamo likove ljudi sa ulice, poslužitelja iz crkve i vernika.
Bitan detalj ikonostasa crkve Svetog Georgija je i to što je Predić na slici koja prikazuje cara Uroša Nemanjića naslikao svoj autoportret. Isto tako za model Paraskeve uzima lik svoje majke, kojoj je bio veoma privržen.
Kada je završio četvorogodišnji rad na izradi ikonostasa, Predić je priredio izložbu u svečanoj sali srpske osnovne škole. To je ujedno bila i prva izložba slika u Bečeju. Za svoj trud slikar je od crkvene opštine dobio 18.000 forinti.
Godine 1907. slikar radi slavsku ikonu Svetog Đorđa za bečejskog veleposednika Bogdana Dunđerskog. U međuvremenu i od ugledne advokatske porodice Vlahović dobija narudžbu za izradu portreta njenih članova.
Uroš Predić je prisutan na likovnoj sceni grada i u međuratnom periodu. Početkom dvadesetih godina umetnik dobija ponudu od Bogdana Dunđerskog da oslika kapelu na njegovom imanju nedaleko od Bečeja.
Zidanje pomenute kapele završeno je krajem 1923. godine, a podignuta je u neovizantijskom stilu prema projektu arhitekte Krausa iz Zemuna, a njega je Predić preporučio Dunđerskom.
U međuvremenu prijateljstvo između veleposednika i slikara postaje toliko prisno da je i Predić trebalo da bude sahranjen pored Dunđerskog u kapeli na „Jezeru“. Nadgrobne medaljone za obojicu izradio je tridesetih godina poznati vajar Đorđe Jovanović, koji je takođe više puta boravio u Bečeju.
Da je Predić krajem 1920. godine izradio plan ikonostasa u kapeli, saznajemo iz njegovog pisma Dunđerskom od 5. novembra 1920. godine: „Raspored slika udesio sam tako da u sredini ispod krsta dolazi veća slika ’Skidanje sa krsta’, a ispod ove, više carskih dveri: ’Tajna večera’. U istom redu sa ovom došla bi četiri medaljona sa evangelistima ili sa srpskim svecima, pošto bi evangelisti dobili veća mesta u panditivima ispod kubeta. U drugi red došli bi apostoli, 4 s jedne, 4 s druge strane, na ona mesta, gde je pop Jova zamislio praznične ikone. Ja bih ove zamenio apostolima zato što bi figure na prazničim ikonama ispale odveć male.“
Predić je zamislio da ikonostas sadrži ukupno 23 slike pojedinačnih figura, izuzev dve veće kompozicije, a to su „Tajna večera“ i „Skidanje sa krsta“.
Slikanje ikona za kapelu na „Jezeru“ Predić je započeo u proleće 1924. godine, ali je rad na njemu više puta prekidao zbog više narudžbi. Tako, recimo, marta 1925. godine završava portret srpskog patrijarha.
Od sredine marta do sredine aprila 1925. godine Predić uspeva da uradi svih 12 apostola i prestone ikone, i da započne veliku sliku „Skidanje sa krsta“. Međutim, mora opet da prekine rad jer dobija ponudu sa kraljevskog dvora da oslika nadgrobnu kapelu Petra Petrovića Njegoša na Lovćenu. Tamo je izradio četiri manje slike. Slike za kapelu Bogdana Dunđerskog su konačno bile gotove u proleće 1926. godine, dok je osmog juna iste godine upućen poslednji sanduk sa gotovim ikonama za bečejsku crkvu.
Uroš Predić je veći deo 1931. godine proveo u Bečeju, gde lično restaurira svoje ikone naslikane u periodu od 1889. do 1893. godine. U isto vreme čisti se kompletan ikonostas od naslaga prljavštine nastalih od dima mnogobrojnih sveća koje su vernici palili za pokoj duša svojih najmilijih. Iste godine se uvodi i električno osvetljenje u pravoslavnu crkvu.
Nakon završetka oslikavanja kapele na imanju Bogdana Dunđerskog, Predić svom prijatelju pomaže u unutrašnjem uređenju njegovog budućeg mesta počinka. Tako ga u pismu od 5. decembra 1936. godine obaveštava o završetku rada na reljefu postavljenom kasnije u kapeli na „Jezeru“: „Naš prijatelj Đoka Jovanović poslao ti je lađom bronzani odliv moga reljefa, preko ovdašnjeg špeditera Ilije Jefremovića, uz ’povuku’ troškova oko livenja i transporta, kao što smo usmeno ugovorili… Ja izliveni reljef nisam video što mi je žao, no Đoka mi reče da je zadovoljan, ali je u žurbi da ti ga pošalje zaboravio da me zovne, da reljef vidim. Svejedno. Videću ga, ako Bog da, kada ti budem došao u posetu…“.