836plan_smeceJavna rasprava o nacrtu Lokalnog plana upravljanja otpadom opštine Bečej od 2021. do 2031. godine traje od 12. do 29. novembra.
Građani i stručna javnost mogu da daju svoje predloge, inicijative, sugestije i komentare na tekst nacrta plana do 28. novembra na i-mejl adresu [email protected], a usmena javna rasprava biće održana 29. novembra od 16 do 18 sati u velikoj sali gradske kuće.
Nakon javne rasprave Odeljenje za urbanizam, građevinarstvo, imovinsko-pravne poslove, komunalne poslove, saobraćaj i inspekcijski nadzor će analizirati primedbe, predloge i sugestije učesnika u javnoj raspravi na osnovu čega će sačiniti izveštaj o sprovedenoj javnoj raspravi koji će objaviti na internet stranici opštine Bečej.
Nacrt Lokalnog plana upravljanja otpadom može se preuzeti sa sajta opštine Bečej.
Dokument je izradio Marko Rokvić PR „Ekološko savetovanje Green group“ iz Bačke Palanke (navodi se da je Rokvić master inženjer zaštite životne), stiče se utisak da veoma brzo, naime, ugovor s njim je opština Bečej zaključila 12. oktobra, a nacrt plana na 170 stranica, dospeo je na javnu raspravu za mesec dana od potpisivanja ugovora.
Prilikom čitanja nacrta plana prvi utisak je da ima mnogo ponovljenih informacija u različitim poglavljima i da je veoma mnogo prostora posvećeno opisima načina rukovanja otpadom i različitih regulativa.
O činjenicama u planu trebalo bi da govore stručnjaci.
Strategija bez strategije za usaglašavanje
Lokalni plan upravljanja otpadom predstavlja dokument kojim se organizuje proces upravljanja otpadom na nivou opštine. Zakonom o upravljanju otpadom definisana je obaveza izrade lokalnih i regionalnih planova upravljanja otpadom koji trebaju biti međusobno usaglašeni i usaglašeni sa
Strategijom upravljanja otpadom Republike Srbije – koja je istekla je 2019. godine.
Još uvek nije doneta strategija za period 2021-2026.
O čemu je reč u planu?
U nacrtu Lokalnog plana upravljanja otpadom opštine Bečej prikazana je sadašnja situacija u upravljanju otpadom u opštini, definisani su ciljevi, optimalni sistem za upravljanje otpadom, metod i optimalni rokovi za implementaciju plana i ukupna finansijska ulaganja kao i finansijska ulaganja za prioritetne delove plana koje je neophodno odmah implementirati, navodi se u nacrtu.
Sadašnjost upravljanja otpadom
U opštini Bečej organizovano sakupljanje, transport i deponovanje otpada obavlja „Potisje“ d.o.o. koje radi i primarnu selekciju otpada. Sav komunalni otpad koji se sakupi na teritoriji opštine Bečej transportuje se i od 1979. godine odlaže na nesanitarnu deponiju „Botra”.
Smetlište je od prvih kuća udaljeno 150 metara, od puta za Novi Bečej oko 200 metara, oko 600 metara od kanala Dunav-Tisa-Dunav, a u neposrednoj je blizini postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Površina deponije je 66.464 m2.
„Deponija se po aktivnostima sprovedenim u poslednje tri godine, u smislu upravljanja i odlaganja komunalnog otpada, može svrstati u kategoriju dobro organizovanih nesanitarnih deponija. Odlaganje otpada vrši se bez prethodne pripreme terena. Prekrivanje otpada inertnim materijalom vrši se redovno. Oko cele deponije je iskopan kanal za procedne vode, koji je priključen na postrojenje za tretman otpadne vode. Na deponiji je postavljeno 27 biotrnova za deponijski gas. Najveći deo odloženog komunalnog otpada je organskog porekla. Tokom 2018. godine započeta je primarna selekcija otpada na teritoriji opštine, tako što se dva puta mesečno sakuplja reciklabilan otpad (papir i karton, plastika, folija, metal, aluminijumske limenke i staklo). Ovaj otpad se dodatno proverava na samoj deponiji, i razdvaja se na pojedinačne sastojke. Otpad se odlaže po principu kasetnog odlaganja. Na samoj deponiji vrši se sekundarna selekcija otpada. Separaciju otpada vrše četiri zaposlena u zatvorenom prostoru, hala veličine 24×8 m, osvetljena i pod video nadzorom. Trenutno je organizovanim iznošenjem smeća u opštini Bečej obuhvaćeno 11.927 domaćinstava, što čini 100%“, piše u nacrtu plana.
Navodi se i da na smetlištu „Botra“ „nema kolske vage i otpad se precizno ne meri. Pošto na deponiji ne postoji kolska vaga, otpad se meri uslužno, jedne nedelje u mesecu. Ostalim danima otpad koji se donosi se evidentira prema nosivosti vozila koja taj isti otpad dopremaju“.
„Na području opštine Bečej je urađen popis neuređenih deponija i utvrđeno je da ih ima šest. Ukupna površina neuređenih deponija u opštini Bečej iznosi 13,1 ha, a ukupna zapremina otpada je 108.080 m³. U svakom naseljenom mestu (osim „Botre” u Bečeju) postoji po jedna deponija, koja se više ne koristi za odlaganje otpada. Manji broj divljih deponija se nalazi oko naselja i u koridorima puteva, uz kanale, na livadskim površinama i lovnim remizama, na celoj teritoriji opštine. Generatori otpada u opštini prinuđeni su da odlažu opasan otpad na privremena odlagališta, uglavnom u krugu preduzeća i to vrlo često na neadekvatan način, ili na privatnim i javnim površinama“, piše u planu.
Razdvajanje otpada u industrijskim okvirima se najvećim procentom odnosi na razdvajanje metala i papirnog otpada i separaciju ambalaže (vraćanjem dobavljaču na dalju preradu).
Neopasan industrijski otpad se odlaže na komunalnoj deponiji. Mesečno se po ovom osnovu izdvoji 25 do čak 65 tona.
Medicinski otpad se predaje Institutu za javno zdravlje Vojvodine radi uništavanja. Dom zdravlja Bečej poseduje 7 kontejnera za odlaganje medicinskog otpada koji se prazne jednom do dva puta nedeljno i nalaze se van medicinske ustanove, piše u nacrtu plana.
Smetlište i okolina Deponija „Botra“ ima negativan uticaj na vazduh, zemljište, podzemne i površinske vode.
Rizik deponije po okolinu je procenjen kao srednji: susedne parcele se koriste za poljoprivrednu proizvodnju; kanal u koji se slivaju procedne vode se koristi za navodnjavanje poljoprivrednog zemljišta; nivo podzemnih voda je plitak; vodonepropustljivost podloge je srednja; deponija je predviđena za komunalni otpad iz domaćinstva ali postoji velika mogućnost da se u ranijem periodu, pre vršenja kontrole na ulazu, na deponiju odlagao industrijski, elektronski, medicinski ili hemijski otpad.
„Deponija ne poseduje nikakve mere zaštite i sprečavanja zagađenja životne sredine u domenu procednih voda. Deponija ne poseduje vodonepropusnu membranu za sprečavanjeprodiranja procednih voda u zemljište i podzemne vode. Na deponiji postoji kanal oko cele parcele deponije, gde se sakuplja jedan deo procednih voda. Kanal je spojen sa prečistačem otpadnih voda opštine. Ne postoje pijezometri za uzorkovanje i proveru kvaliteta podzemnih voda. Uzimajući u obzir karakteristike okolnog zemljišta i blizinu ribnjaka koji su u neposrednoj blizini deponije, kao i nepostojanje bilo kakvih sistema za kontrolu procednih voda, podzemnih voda i zemljišta, može se zaključiti da je uticaj deponije na podzemne vode i zemljište izuzetno negativan“, piše u nacrtu plana.
Emisije zagađujućih materija u vazduh koje se javljaju u okviru gradske deponije smeća su: deponijski gas, prašina, neprijatni mirisi.
Do zagađenja vazduha može doći u slučaju požara.
Monitoring i nejasnoće
Veliki problem predstavlja kanal koji se kreće čitavim južnim obodom deponije i u koji se slivaju površinske vode sa tela deponije kao i procedne vode sa deponije. Kanal se uliva u prečistač otpadnih voda, ali nema nikakvu zaštitu od razlivanja i curenja i na okolno zemljište. Potrebno je obavljati periodična uzorkovanja i analizu vode iz kanala kako bi se utvrdio obim kontaminacije vode u kanalu a koji može biti posledica rada deponije.
Periodično uzorkovanje i analiza vode obavljaće se dva puta godišnje na dve tačke od strane akreditovane laboratorije za ispitivanje, piše u nacrtu plana, a u sledećoj rečenici se navodi da će se uzorkovanje obavljati jednom godišnje, počevši od 2022. godine, te nije jasno da li će se uzorkovanje vode raditi jednom ili dva puta godišnje.
Kako će da bude?
Procena je da je kapacitet postojećeg odlagališta otpada dovoljan za narednih godinu i po dana. Nakon tog perioda, biće neophodno preći na sistem odvoženja otpada na regionalnu deponiju. Prema Uredbi o odlaganju otpada na deponije, nakon završenog perioda eksploatacije, nesanitarna deponija se zatvara za dalje odlaganje formiranjem gornjeg prekrivnog sloja koji ispunjava tehničko-tehnološke uslove.
Sanacija deponije-smetlišta će biti urađena najkasnije do 2030. godine, konstatuje se u nacrtu plana. Zbog udaljenosti regionalne deponije od opštine Bečej, neophodno je sav otpad prethodno pripremiti za transport na transfer stanicu koja je udaljena najmanje 55 kilometara.
Iz navedenog se nameće razumna odluka o izgradnji transfer stanice zajedno sa centrom za upravljanje građevinskim otpadom i kompostanom na teritoriji opštine Bečej.
Cilj ovog multifunkcionalnog centra za upravljanje otpadom je da se količine otpada za odlaganje na deponiju smanje, da se smanje troškovi odlaganja, a da se sa druge strane poveća iskorišćenje i reciklaža različitih tokova otpada.
Lokacija za transfer stanicu je u blizini postojeće glavne deponije „Botra“ i centra za selekciju reciklabilnog otpada.
Koliko će da plaćaju građani?
Maksimalno priuštive tarife za odnošenje otpada gotovo da nije moguće odrediti na osnovu podataka istraživanja sprovedenih na području Srbije. U tu svrhu koristiće se iskustva zemalja u razvoju koje su ove procene već sprovodile, piše u nacrtu plana i dodaje se da u cilju izrade nacrta plana, a na osnovu iskustava zemalja u okruženju, uzima se maksimalno priuštivi nivo od 1,5% do 2% prosečnih prihoda ili rashoda u domaćinstvu.
Koliko ćemo plaćati prevoz i odlaganje smeća – milion ili pola miliona evra?
Ukupne investicije za nabavku neophodne opreme za potpuno uvođenje sistema primarne separacije, za nabavku potrebnog broja kompostera za individualna domaćinstva, kao i za nabavku opreme za sakupljanje i transport zelenog otpada su 2.010.560 evra.
Upostavljanjem regionalnog sistema upravljanja otpadom komunalni otpad će se odvoziti na regionalnu deponiju u Kikindi.
U trenutnim uslovima, to podrazumeva prevoz oko 20.000 tona netretiranog komunalnog otpada. Naknada za odlaganje komunalnog otpada na regionalnoj deponiji u Kikindi iznosi 25 evra po toni.
„Godišnji trošak za prevoz i odlaganje ukupne količine otpada sa teritorije opštine Bečej bi iznosio oko 60 miliona dinara. Troškovi prevoza (55 km u jednom pravcu) procenjeni su na dodatnih 60 miliona dinara, što bi ukupno iznosilo oko 120 miliona dinara, to jest oko milion evra za godinu dana“, piše u nacrtu plana.
U ovu računicu se očigledno potkrala greška, jer se u prvoj rečenici kaže da bi godišnji trošak za prevoz i odlaganje ukupne količine otpada sa teritorije opštine Bečej iznosio oko 60 miliona dinara, a u drugoj rečenici se kaže da su samo troškovi prevoza godišnje 60 miliona dinara. Svakako da godišnji trošak za prevoz i odlaganje ukupne količine otpada sa teritorije opštine Bečej na regionalnu deponiju u Kikindi ne može biti 60 miliona dinara, ukoliko je samo naknada za odlaganje otpada na regionalnoj deponiji 25 evra (oko 2.950 dinara) po toni, a Bečej godišnje ima 20.000 tona smeća – jednostavnom matematikom dolazimo do toga da samo odlaganje košta oko 60 miliona dinara
Zaključak
Sadašnje odlaganje otpada je tek delimično kontrolisano, a nijedan štetan efekat po okolinu nije sprečen. Radi rešavanja ovih komunalnih problema neophodno je zatvaranje i sanacija postojećeg nesanitarnog odlagališta otpada, izgradnja transfer stanice i prevoženje otpada na uređenu sanitarnu deponiju. Prvi korak u uspostavljanju novog sistema upravljanja otpadom u Bečeju je izgradnja transfer stanice, kako bi se nadalje kontrolisano upravljalo otpadom.
Izgradnjom centra za upravljanje otpadom konačno će biti moguća reciklaža šuta i sličnog materijala koji se može ponovo upotrebiti za nasipanje. Razvoj sopstvene kompostane još jedan je od načina za umanjenje količina komunalnog otpada.
Da bi se izvršila izgradnja ovog višefunkcionalnog centra potrebno je opredeliti značajna sredstva koja prevazilaze 1,1 milion evra i PDV, iz državnih, pokrajinskih, EU fondova i sopstvenih sredstava. Ova procena obuhvata i nabavku dva abrol kamiona sa jednom prikolicom, građevinske i ostale radove, nabavku parcele, projektovanje i kompletnu opremu za početak rada.
Formiranje i početak rada transfer stanice uključuje i nove troškove za građane u smislu plaćanja takse za deponovanje otpada na regionalnoj deponiji, piše u nacrtu Lokalnog plana upravljanja otpadom opštine Bečej od 2021. do 2031. godine.
K.D.F.
Projekat „Odluke u ime građana 2021“ sufinansiran je iz budžeta opštine Bečej. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
