trg_fontane
U programu rada Javnog preduzeća Toplana za 2017. godinu nisu decidno navedeni projekti izgradnje pogona na biomasu i korišćenje geotermalne vode u sistemu daljinskog grejanja, osim da se planiraju kapitalna ulaganja kroz kapitalne projekte čijim ostvarivanjem će se stvoriti preduslovi za uvećanje imovine i stvaranje preduslova za efikasniji i kvalitetniji sistem daljinskog grejanja, što će za rezultat imati konkurentniji, to jest ekonomičniji izvor snabdevanja toplotnom energijom. „Imajući u vidu navedeno, u periodu od 2017. do 2019. godine potrebno je planirati i ostvariti ulaganje u više kapitalnih projekata.
Tu se prvenstveno misli na revitalizaciju i rekonstrukciju delova distributivnog sistema, sa ciljem da se izvrši maksimalno smanjenje gubitaka toplotne energije, i grejnog fluida kroz njega, uz istovremeno omogućavanje više pravaca iz kojih će se kupci toplotne energije sigurno i kvalitetno snabdevati toplotnom energijom“. Međutim, direktor Toplane Dejan Vuković je na sednici bečejskog parlamenta izjavio da je plan Toplane osim da izgradi pogon na biomasu, da u 2018. godini napokon ozbiljno obnovi mrežu, plan je da se investira oko milion ili više evra u rekonstrukciju, da se mreža privede nameni i, zatim, planira se izgradnja postrojenja na geotermalnu energiju i time bi se zaokružila priča u vezi sa prelaskom na obnovljive izvore energije. Vuković je konstatovao i da do 2012. godine kada je postao direktor Toplane, u tom javnom preduzeću nisu postojali projekti za unapređenje rada Toplane, a „ne možete nešto raditi preko noći, morate uraditi plansku dokumentaciju, morate uraditi projekte da biste došli do realizacije“.
Vuković je za Bečejski mozaik izjavio da je prvi korak, kada je postao direktor Toplane, bio u 2012. godini izrada studija o mogućnosti korišćenja geotermalne energije. „Sledeće, 2013. godine, smo ušli u aranžman preko Nemačke razvojne banke KfW u izrada studije od strane nemačke kompanije GTN. Studija je svoju finalizaciju imala 2015. godine kada je i prezentovana na Geološkom fakultetu u Beogradu“, rekao je Vuković i objavio da su krajem decembra održane konsultacije u Vladi Srbije po tom pitanju i Bečej je, zajedno sa još četiri opštine u Srbiji ušao u prvu fazu, a to znači da je u prvoj tranši investiranja koja obuhvata 20 miliona evra investicija i 5 miliona evra grantova. ukupno, za sve opštine, a pojedinačni iznosi će zavisiti od ukupne vrednosti projekata. „Ono što mi planiramo da uradimo je da u 2017. godini krenemo u realizaciju projekta postrojenja na biomasu. Ono je planirano da se izgradi pored Toplane kako bismo zadržali postojeće gasne kotlove kao neko tehnološko rešenje. U 2018. godini plan je da se radi revitalizacija toplovodne mreže, a 2019. godine da se radi na izradi postrojenja na geotermalnu energiju. Rekonstruisana i dobra mreža je preduslov za kvalitetno korišćenje geotermalne energije. U 2019. godini sledi izgradnja novog postrojenja na geotermalnu energiju. Kada celu tu priču zaokružimo, imaćemo nezavisnu Toplanu bez bilo kakvih spoljnih uticaja“, istakao je Vuković.
Procenjeno je da je za izgradnju postrojenja na geotermalnu energiju potrebno oko 3,5 miliona evra.
Podsetimo da je u trećem i poslednjem rebalansu opštinskog budžeta za 2016. godinu bilo predviđeno 1,9 miliona dinara za projekat dobijanja dozvole za upotrebu termalne vode iz bušotine BČ HT-3/09, za potrebe postrojenja na geotermalnu energiju.
Potencijal budućnosti
Obnovljivi izvori energije (OIE) imaju mogućnost delimičnog ili potpunog obnavljanja i zbog toga predstavljaju potencijal budućnosti. Obnovljivi izvori energije postali su aktuelna tema u svetu, pogotovo nakon izbijanja energetske krize sedamdesetih godina prošlog veka. Poslednjih godina se i kod nas sve više priča o obnovljivim izvorima energije i o mogućnosti njihovog korišćenja.
Obnovljivi izvori energije su energija vodotokova (hidroenergija), energija vetra, sunčeva (solarna) energija, geotermalna energija, biomasa itd. Najčešće se spominju solarna energija i energija vetra, dok korišćenje termalne vode i vodene pare u energetske svrhe spada u tekovine novijeg datuma, iako su ljudi od najstarijih vremena koristili prirodne izvore toplih mineralnih voda za lečenje i na njima gradili velika kupatila, o čemu svedoče brojni arheološki nalazi i pisani dokumenti o starim civilizacijama, poput grčke i rimske. Banje su kroz istoriju čovečanstva zauzimale značajno mesto u lečenju mnogih bolesti, a ništa manje nisu aktuelne ni u savremenom društvu.
Prva korišćenja geotermalne energije u energetske svrhe vezana su za proizvodnju električne energije u zemljama koje su raspolagale ovakvim resursima. Pokazalo se da geotermalna voda pod određenim uslovima može sasvim uspešno da zameni klasične energente.
Prvi javni sistem grejanja koji je koristio tople izvore sagrađen je 1892. godine u državi Ajdaho (SAD), a prva geotermalna elektrana sagrađena je 1904. godine u Italji.
Geotermalna energija (topla podzemna voda koja se ispumpava na površinu) je obnovljiva energija bez ugljendioksida i predstavlja jedan od najčistijih dostupnih izvora za grejanje ili proizvodnju električne energije. Danas se u svetu za potrebe grejanja koristi oko 37 posto od ukupno iskorišćene geotermalne energije. Od toga tri četvrtine se koristi za daljinsko grejanje objekata, čime se obezbeđuje ušteda od 44,772 TJ energije godišnje. Ako se uzme u obzir i upotreba toplotnih pumpi u grejnim sistemima, proizilazi da se oko 50 posto geotermalnih rezervi u svetu koristi za grejanje. Sistemi daljinskog grejanja sa geotermalnom energijom podrazumevaju sisteme koji iz jedne ili većeg broja bušotina snabdevaju toplotom veći broj potrošača. Najbolji primer eksploatacije geotermalne energije je Island. Oko 97 posto stanovnika Rejkjavika koristi ovaj sistem grejanja, dok više od 90 posto ukupnog stanovništva na Islandu koristi geotermalnu energiju za grejanje i proizvodnju potrošne tople vode. Turska ima oko 60.000 domaćinstava povezanih na geotermalne sisteme daljinskog grejanja ili preko 30 posto od ukupnog broja domaćinstava. U Danskoj je prva instalacija geotermalnog grejanja izgrađena 1984. godine u Tistedu, kao pilot projekat za istraživanje. Od tada je postrojenje prošireno, a geotermalna instalacija danas postoji i u Kopenhagenu i u drugim delovima Danske. Postepenom zamenom snabdevanja daljinskog grejanja prirodnim gasom i naftom i prelazak na proizvodnju obnovljive energije, zajedno sa podsticajima i olakšicama za izolaciju zgrada, postavilo je Dansku na vodeću poziciju kada je reč o uštedi energije. Veliki deo uštede ugljendioksida i redukovane potrošnje energije rezultat je kombinovanja toplote i električne energije, odnosno zajednička proizvodnja toplote i električne energije. Tradicionalna elektrana pretvara približno 40 posto ukupne ulazne energije u elektricitet, dok se u okruženje rasipa 60 posto u vidu toplote. U kombinovanoj toplani i elektrani 50 posto ulazne energije se pretvara u toplotu i distribuira se potrošačima u mreži daljinskog grejanja. Na ovaj način rasipanje energije redukuje se sa 60 na 10 posto.
Sisteme daljinskog grejanja sa geotermalnom energijom razvile su i Švedska, Francuska, Poljska, Mađarska, Rumunija, Kina.
Srbija ima najviše termomineralnih voda u Evropi
Kada je reč o Srbiji, malo je poznata činjenica da je po potencijalima geotermalne energije Srbija jedna od najbogatijih zemalja Evrope.
Prema mišljenju profesora dr Dejana Milenića sa Rudarsko-geološkog fakulteta u Beogradu, Srbija u odnosu na broj stanovnika ima najviše pojava termomineralnih voda u Evropi. Trenutno postoje saznanja o preko 200 pojava što prirodnih izvora, što bunara sa temperaturama sa preko 20 stepeni, što nas svrstava u zemlje sa najvećim geotermalnim potencijalom. Do 30 stepeni su podzemne vode koje imaju geotermalni potencijal, ali se moraju koristiti toplotne pumpe kao pomoćno sredstvo, a sa temperaturom preko 30 stepeni geotermalnu energiju podzemnih voda moguće je direktno koristiti za grejanje. Posebno se izdvajaju oblasti centralne i južne Srbije, Mačve, i Vojvodine, kao vrlo značajan prostor koji obiluje vodama čije su temperature čak do 96 ili 100 stepeni, koliko je u Vranjskoj banji ili 78 stepeni koliko je u Jošaničkoj banji. Potencijali geotermalne energije u Srbiji iznose 2.300 GWh godišnje. Neke analize i istraživanja govore da ukupna količina toplote koja se nalazi akumulirana u nalazištima geotermalnih voda u Srbiji je oko dva puta veća od ekvivalentne toplotne energije koja bi se dobila sagorevanjem svih vrsta uglja iz svih nalazišta u Srbiji.
Na teritoriji više od 60 opština u Srbiji postoje prirodni i veštački izvori termalne vode, međutim, njihov energetski potencijal zbog niske temperature vode nije dovoljan za proizvodnju električne energije, ali može da se iskoristi za proizvodnju toplotne energije za grejanje staklenika, bazena itd.
Vojvodina spada među najperspektivnija geotermalna područja. Energija koja nam leži pod nogama je ekvivalentna potrošnji 24 miliona tona nafte, međutim, koristi se svega 0,04 posto.
Za proizvodnju struje iz geotermalnih izvora, temperature moraju biti 100 stepeni Celzijusa, dok je temperatura vode geotermalnih izvora u Srbiji najčešće do 40 stepeni Celzijusa. Samo na teritoriji šest opština je temperatura vode preko 60 stepeni – u Vranju, Šapcu, Kuršumliji, Raškoj, Medveđi i Apatinu, objavljeno je na sajtu dnevnih ekoloških novina (zelenenovine.wordpress.com), međutim, ovom analizom nije obuhvaćena geotermalna bušotina u Bečeju koja je izbušena u junu 2011. godine i čija je temperatura 65 stepeni Celzijusa. Protoci vode iz postojećih izvora i bušotina najčešće iznose do 20 litara u sekundi, na nekoliko lokaliteta protok vode prelazi 50 litara u sekundi (Bogatić, Kuršumlija, Pribojska Banja, Niška Banja), a samo u Banji Koviljači protok vode prelazi 100 litara u sekundi.
K.D.F.
Medijski projekat Bečejskog mozaika „Budućnost korišćenja obnovljivih izvora energije u Bečeju“ sufinansira opština Bečej
