Trenutnim stanjem javne rasvete, nakon što je u opštini Bečej 2019. godine formirano javno-privatno partnerstvo za javnu rasvetu, građani su manje-više (ne)zadovoljni, zavisi koga pitate.
Neki kažu da bolje funkcioniše nego ranije, neki da je isto kao pre, odnosno da je gore. Ono što građani zameraju jeste to što se događa da ulična rasveta svetli i danju, te da se kvarovi nedovoljno brzo otklanjaju. Na ulicama grada, ali i na gradskom trgu, postoje brojne svetiljke koje ne rade, međutim, građani ne znaju da li te svetiljke održava privatni partner opštine ili Javno preduzeće Komunalac kome je nakon zaključenja ugovora o javno-privatnom partnerstvu, kako je saopšteno, ostalo oko 600 svetiljki za održavanje.
Privatni partner, inače, ima rok od 48 časova od momenta prijave da izvrši popravku prijavljenog kvara.
Početak priče o javno-privatnom partnerstvu
Na sednici Skupštine opštine Bečej u septembra 2019. godine tadašnja vlast – SNS, POKS i SVM – dala je saglasnost na nacrt javnog ugovora o javno-privatnom partnerstvu za „obavljanje usluga rekonstrukcije i modernizacije sistema javnog osvetljenja primenom mere uštede energije sa LED tehnologijom na teritoriji opštine Bečej“ u narednih 13 godina.
Ugovor o javno-privatnom partnerstvu ističe u avgustu 2034. godine.
Saglasnost je data „za vršenje usluga rekonstrukcije i modernizacije sistema javnog osvetljenja primenom mera uštede energije sa LED tehnologijom na teritoriji opštine Bečej zaključen između javnog partnera opštine Bečej i privatnog partnera, ’Keep light’ d.o.o. Beograd i ’Esco Elios’ d.o.o. Novi Sad i društva posebne namene ’LED BČJ’ d.o.o. Beograd-Čukarica“.
Ugovor sa predstavnicima privatnog partnera 2. oktobra 2019. potpisao je tadašnji predsednik opštine. Rok za rekonstrukciju javne rasvete bio je 6 meseci.
Prethodno je odluku o dodeli ugovora za odabir privatnog partnera i dodelu ugovora o javno-privatnom partnerstvu 7. avgusta je takođe doneo predsednik opštine Bečej.
Posao je dobio jedini prijavljeni ponuđač u postupku javne nabavke, grupa sastavljena od „Esco elios“ d.o.o. iz Novog Sada, kao nosioca posla, te članova grupe „Keep light“ d.o.o. iz Beograda i „Ogranak U light“ kft. iz Novog Sada, sa istovetnom adresom sedišta kao i nosilac posla. Ponuda izabrane grupe ponuđača bila je 277.635.515 dinara bez PDV-a, to jest 2,3 miliona evra za vreme trajanja projekta od 13 godina, ili 180.544 evra godišnje.
Jedan od uslova javne nabavke bio je da ukupan godišnji poslovni prihod ponuđača mora biti 200 miliona dinara ili više za poslednje tri godine. U odluci o dodeli ugovora piše da su dostavljeni bilansi stanja i uspeha za poslednje tri fiskalne godine (2015, 2016, 2017) za svakog člana grupe ponuđača, gde je iskazan ukupan godišnji poslovni prihod u iznosu od 1.234.495.000 dinara (dva od tri ponuđača postojali su tek od 2016. godine; prim. nov).
Međutim, u konačnom nacrtu javnog ugovora o javno-privatnom partnerstvu kao izvršioci posla pominjali su se samo „Keep light“ i „Esco elios“, ali ne i „Ogranak U light“ kft. iz Novog Sada.
U konačnom nacrtu ugovora se kao treća firma pojavilo društvo posebne namene, „LED BČJ“ d.o.o. iz Beograda/Čukarice.
Inače, u opštinskom dokumentu se navodilo da odmah nakon zaključenja ugovora, izvršilac je obavezan da osnuje novo društvo za posebne namene.
No, Društvo za posebne namene „LED BČJ“ d.o.o, osnovano je 9. septembra 2019, pre nego što je vladajuća većina odbornika Skupštine opštine Bečej 27. septembra dala saglasnost na konačan nacrt ugovora za javno-privatno partnerstvo.
Društvo za posebne namene je u 100% vlasništvu privatnog partnera opštine – danas u stopostotnom vlasništvu firme „Keep light“, jer je „Esco Elios“ u međuvremenu izašao iz vlasničke strukture.
Što se naknade privatnog partnera opštine tiče, u vreme trajanja partnerstva u odluci o dodeli ugovora pominjanoj grupi ponuđača se navodi da je ukupna godišnja naknada privatnom partneru opštine 180.544 evra.
Projektom javno-privatnog partnerstva bila je predviđena zamena 4.591 stare, neefikasne svetiljke novim LED svetiljkama i metal halogenim sijalicama, ali su čelnici opštine više puta izjavili da će biti promenjeno 5.009 svetiljki.
Garantovana ušteda
Do trenutka zaključivanja ugovora o javno-privatnom partnerstvu prosečna godišnja potrošnja električne energije za javnu rasvetu u opštini bila je 2.843.227 kWh a prosečni godišnji trošak za električnu energiju 22.339.234 dinara. Opština je godišnje za održavanje javne rasvete izdvajala prosečno 6 miliona dinara – oko 29 miliona dinara godišnje.
U opštinskom dokumentu se navodilo da „izvršilac (privatni partner) garantuje da će primena mera ušteda energije od početka do kraja perioda garantovanja smanjiti operativne troškove ugovornog objekta najmanje u visini garantovane uštede koja iznosi 2.537.378,48 evra + PDV, garantovana ušteda za obračunski period 195.182,96 evra+ PDV. Na osnovu ugovora, naručilac (opština) nema pravo na dodatna potraživanja od izvršioca, izuzev garantovane uštede, odnosno penala za neizvršenje ugovornih obaveza. Garantovana ušteda će biti podeljena između naručioca i izvršioca u skladu sa procentom podeljene uštede (PPU) za svih 13 godina: 7,5 % je udeo koji pripada Naručiocu (PPU naručioca), a 92,5 % je udeo koji pripada izvršiocu (PPU Izvršioca), u skladu sa ponudom izvršioca“.
Navodilo se i da od početka perioda garantovanja, za svih 13 godina garantovanja izvršiocu „pripada naknada (uračunata osnovna naknada i naknada za preventivno i operativno održavanje). Za svaki obračunski period vrši se plaćanje naknade na kraju svakog meseca u visini jedne dvanaestine godišnje naknade“, a to, kako se navodi, „iznosi na mesečnom nivou 15.045,35 evra, uvećano za PDV i isključujući bilo koje drugo potraživanje“.
S druge strane, u slučaju neostvarene garantovane uštede u obračunskom periodu zbog loših rezultata primene mera ušteda energije od izvršioca, izvršilac je obavezan da plati penale.
Koliko opština plaća?
Po analitičkim karticama lokalne samouprave čijim kopijama redakcija Bečejskog mozaika raspolaže, tokom 2024. godine (do 13. septembra) opština Bečej je firmi „LED BČJ“ platila 2.115.503 dinara (za fakturu 12-2023), 2.115.537 dinara (1-2024), 2.115.560 dinara (2-2024), 2.114.921 (3-2024), 2.114.383 (4-2024), 2.114.199 (5-2024), 2.113.251 (6-224) – na osnovu toga trebalo bi da na godišnjem nivou plati oko 25,5 miliona dinara.
Inče, po odgovorima na pitanja novinara iz lokalne samouprave ranijih godina, saopšteno je da se privatnom partneru na mesečnom nivou plaća oko 2,1 milion dinara.
Predviđeni efekti
Po projektu rekonstrukcije javne rasvete obaveze privatnog partnera bile bi da obezbedi finansijska i tehnička sredstva za sprovođenje rekonstrukcije javnog osvetljenja u lokalnoj samoupravi, a obaveze opštine da snosi troškove za potrošenu električnu energiju i troškove distributivnog sistema; isplaćuje godišnje naknade na mesečnom nivou privatnom partneru u trajanju od 13 godina. Najvažniji rezultati rekonstrukcije rasvete bili bi, piše u projektu, da investiciju finansira privatni partner, opština se kreditno ne zadužuje, već iz ostvarene uštede plaća naknadu za primenu mera energetske efikasnosti privatnom partneru u periodu od 13 godina. Prema podacima iz projekta, nakon isteka perioda implementacije mere uštede energije (odmah nakon puštanja novog sistema u rad), nova oprema prelazi u vlasništvo lokalne samouprave.
Po računici iz projekta uštede u troškovima električne energije iznose najmanje 76%, računajući jediničnu cenu za potrošenu energiju koja važi sada. Taj iznos je najmanje oko 142.657 evra godišnje, s tim da se ne sme zanemariti planirano povećanje cene električne energije od oko 80% za vreme trajanja projekta. Taj rast se neće desiti odjednom, ali se u poslednjoj godini efekat ove uštede procenjuje na oko 256.000 evra.
Troškovi održavanja sistema, koji pre osnivanja javno-privatnog partnerstva bili oko 50.000 evra godišnje, primenom projekta se svode na 0 evra.
Maksimalan iznos naknade privatnom partneru za primenu mera uštede energije koja obuhvata rekonstrukciju, finansiranje, održavanje, upravljanje i garantovanje za kvalitet i uštede sa svim pratećim troškovima je 181.183 evra godišnje u fiksnom iznosu. U tom smislu minimalni pozitivni efekat za opštinu, kada se odbiju svi troškovi i naknade iznosi minimalno 5% sadašnjih troškova, to jest oko 11.900 evra godišnje, pisalo je u projektu.
Firme
Direktor firme „LED BČJ“ je Zoran Stamenković. Po podacima APR-a od 14. januara 2025. godine osnovni upisani kapital „LED BČJ“ je 500.000 dinara, a uplaćeni 500.000 dinara 25.4.2024. od firme „Keep light“. Rešenjem od 13.12.2019. godine odobren je upis založnog prava u Registar založnog prava, na 100 odsto udela u „LED BČJ“. Firma posluje s gubitkom.
„Keep light“ je osnovan u aprilu 2000. godine, direktor i zakonski zastupnik firme je Radovan Đumić, a ime Zorana Stamenkovića se navodi među ostalim zastupnicima.
„Esco Elios“ osnovan je u decembru 2016. godine, zakonski zastupnik je Silvester Horvat.
Podsetimo da je beogradska firma „Keep light” 2017. godine postala poznata po beogradskoj novogodišnjoj jelki od 83.000 evra.
Inače, u tekstu BIRN-a „Javna rasveta: Samo za odabrane“ iz decembra 2019. godine navodi se da „Beočin, Bečej, Bogatić, Jagodina i Kruševac – ovih pet mesta poslednja su u nizu lokalnih samouprava u Srbiji u kojima su poslove zamene stare javne rasvete novom energetski efikasnom dobile četiri firme i njihovi partneri – Resalta, Esco Elios, U Light i Keep Light“.
Navodi se u tekstu i da su iste firme, „u različitim kombinacijama, pobedile na 22 od 24 tendera za modernizaciju javne rasvete i obezbedile sebi do sada oko 50 miliona evra iz lokalnih budžeta. Radi se o grupi firmi povezanih sa ljudima bliskim vrhovima mađarske i srpske vlasti, pokazalo je istraživanje BIRN-a iz juna 2019. godine“.
Firma „Keep light“ je, koji se prijavio sa podizvođačem „Mep inženjeringom“, pre nekoliko godina, recimo, pobedila i u postupku javne nabavke i u Vranju, gde je, prema podacima iz dokumentacije, podnela ponudu od 528,5 miliona dinara sa PDV-om i za taj novac je trebalo da zameni 6.168 od ukupno 7.678 svetiljki, a ugovor o javno-privatnom partnerstvu takođe treba da traje 13 godina.
R.M.
Projekat „Kuda idu naše pare – kontrola prodaje opštinske imovine i javno-privatnih partnerstava“ sufinansiralo je Ministarstvo informisanja i telekomunikacija
