838van_sistemaUgovorom koji je potpisan 11. januara 2021. godine između predstavnika opštine Bečej i „Naša čuvarkuća“ d.o.o. Bečej, na teritoriji ove lokalne samouprave obezbeđena je usluga lični pratilac deteta za 20 dece sa smetnjama u razvoju i/ili invaliditetom.
Predviđeno je, između ostalog, da usluge pratioca koje obezbeđuje pružalac usluge su „u oblasti kretanja“, „pomoć u zajednici, što uključuje: pomoć u korišćenju gradskog prevoza (ulazak i izlazak iz sredstava prevoza, kupovina karte i sl.), pomoć u kretanju (orijentacija u prostoru ukoliko je dete sa oštećenjem vida, guranje kolica ili korišćenje drugih pomagala i sl.), odlazak na igralište, odnosno mesta za provođenje slobodnog vremena (podrška u igri, podrška i posredovanje u komunikaciji i sl.) uključujući kulturne ili sportske aktivnosti i druge servise podrške“.
Lični pratioci u najvećem broju slučajeva vode decu u obrazovne ustanove i odvode ih kući i budu sa njima u ili ispred učionice u školi ili u dečjem vrtiću.
U slučaju dece sa telesnim invaliditetom koja koriste kolica, lični pratioci teško ili nikako ne mogu da poštuju određene delove ugovora, recimo, „pomoć u zajednici, što uključuje: pomoć u korišćenju gradskog prevoza (ulazak i izlazak iz sredstava prevoza)“ – na teritoriji opštine Bečej autobusi i kombi vozila nisu prilagođena ljudima koji koriste kolica, osim specijalnog vozila prilagođenog upravo osobama sa telesnim invaliditetom, koje se, međutim, više od godinu dana ne koristi za predviđene potrebe.
Lični pratilac deteta sa telesnim invaliditetom ne može da poštuje odredbu ugovora: „odlazak na igralište, odnosno mesta za provođenje slobodnog vremena (podrška u igri, podrška i posredovanje u komunikaciji i sl.) uključujući kulturne ili sportske aktivnosti i druge servise podrške“ – jer je to fizički neizvodljivo i za pratioca i za roditelja deteta sa invaliditetom.
Na teritoriji opštine Bečej ne postoji nijedno igralište za decu koje mogu da koriste deca sa telesnim invaliditetom, 90 odsto igrališta nema adekvatnu gumenu podlogu, a 100 odsto sada postojećih igrališta na javnim površinama nema ljuljaške, klackalice koje su izrađene na taj način da ih bezbedno koriste deca koja ne mogu sama da sede, stoje, puze, niti postoje specijalne ljuljaške u koje mogu da se stave kolica koja koriste deca sa invaliditetom.
Predstavnici lokalne samouprave pre nekoliko godina govorili su o izgradnji takozvanog inkluzivnog igrališta u najužem centru grada, u neposrednoj blizini škole „Bratstvo“ za decu sa smetnjama u razvoju, međutim, do kraja 2021. godine izgradnja takvog igrališta nije započeta, niti je za to predviđen novac u nacrtu budžeta opštine Bečej za 2022. godinu.
Lični pratilac, kao i roditelj deteta sa invaliditetom koje koristi kolica, nije ili je u retkim prilikama u mogućnosti da odvede dete na „mesta za provođenje slobodnog vremena (podrška u igri, podrška i posredovanje u komunikaciji i sl.) uključujući kulturne ili sportske aktivnosti i druge servise podrške“.
Na teritoriji opštine Bečej postoji svega nekoliko restorana u kojima su formirane i igraonice pristupačne kolicima.
I u slučajevima kada je pristup kolicima omogućen, većina sprava i igraonicama nije prigodno za dete sa telesnim invaliditetom.
Sportskih aktivnosti za decu sa telesnim invaliditetom na teritoriji opštine Bečej nema.
Postoji način da deca u kolicima uđu u sportsku salu bečejskog sportskog centra, ali nema sportskih aktivnosti za njihove mogućnosti. Način za ulazak u zatvoreni bazen sportskog centra takođe postoji, sportska ustanova godinama raspolaže čak i platformom kojom je omogućen ulazak u vodu za osobu sa telesnim invaliditetom, ali nisu osmišljene aktivnosti u vodi (niti je voda adekvatne temperature) za decu sa invaliditetom, pre svega sa cerebralnom paralizom.
Prisustvo dece sa telesnim invaliditetom koja koriste kolica kulturnim događajima u Bečeju onemogućeno je – osim ako postoje ljudi koji su u mogućnosti da ponesu na sprat objekata dete u kolicima (to je oko 50-70 kilograma), a to jedna osoba nije u mogućnosti da učini.
Pozorišna i bioskopska sala Gradskog pozorišta nalazi se na spratu objekta u kom ne postoji lift ili podizna platforma.
Na ulazu u Narodnu biblioteku nalazi se nekoliko stepenica, u slučaju da se ta prepreka premosti, dete je u mogućnosti da kolicima stigne do dečjeg odeljenja, ali nije u mogućnosti da prisustvuje kulturnim priredbama. Naime, programi se u najvećem broju slučajeva održavaju u potkrovlju zgrade, a do te lokacije vode nesavladive stepenice i ne postoji lift ili podizna platforma.
Deca koja koriste kolica suočavaju se s problemima i kada treba da odu kod pedijatra.
Dečji dispanzer je takođe zgrada koja ima sprat, bez lifta ili podizne platforme.
Dečji stomatolog se takođe nalazi na spratu, mada postoji mogućnost da se pregledi obave i na prizemlju. Međutim, ta mogućnost se ne koristi uvek.
Desilo se, recimo, ove godine, da je dete sa telesnim invaliditetom dvadesetak minuta čekalo u parku ispred Dečjeg dispanzera da sa sprata objekta siđe dečji stomatolog koji je pregled zuba obavio – u parku, ispred objekta Dečjeg dispanzera.
Po Pravilniku o tehničkim standardima planiranja, projektovanja i izgradnje objekata kojima se osigurava nesmetano kretanje i pristup osobama sa invaliditetom, deci i starim osobama, pristupačnost se odnosi na zgrade javne i poslovne namene, objekte za javnu upotrebu, kao i na stambene i stambeno poslovne zgrade sa deset i više stanova. Objekti za javno korišćenje su banke, bolnice, domovi zdravlja, domovi za stare, objekti kulture, objekti za potrebe državnih organa, organa teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, poslovni objekti, pošte, rehabilitacioni centri, saobraćajni terminali, sportski i rekreativni objekti, ugostiteljski objekti, hoteli, hosteli, škole i drugi objekti.
K.D.F. i R.R.
Projekat „Van sistema bez ličnog pratioca – Prava dece sa invaliditetom u fokusu“ sufinansiran je iz budžeta Republike Srbije – Ministarstva kulture i informisanja. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
