trg_fontane
Saznajte kako danas izgleda gradsko smetlište, na koje načine zagađuje okolinu i kako će u toku nekoliko godina biti potrošeno oko 800 hiljada evra na sanaciju, zatvaranje i rekultivaciju deponije.
Na gradskoj deponiji „Botra“, koja se upravo sanira, zasad je vidljivo samo da je razvučeno smeće, koje je formiralo toliki „breg“ da se od njega nije video dalekovod u neposrednoj blizini, te da je na sredini smetlišta ostavljen prazan prostor predviđen za dalje odlaganje otpada, uprkos tome što bi smetlište bilo dobro trajno zatvoriti.
Sanacija je započeta krajem juna, a sudeći po sadašnjem izgledu smetlišta, još mnogo toga treba da se uradi do početka zime.
„Atmosfera“ na deponiji, ako se može govoriti o atmosferi u ovom kontekstu, nije dobra: iz ogromnog brega smeća širi se nepodnošljivi smrad, a muve i izgladneli psi lutalice prate posmatrača na svakom koraku.
Po pričama upućenih, a što se tiče ekstremnih i neuobičajenih stvari na smetlištu, može da se nađe svašta, od ispravne hrane, čipkanog ženskog donjeg veša i vibratora, do nagaznih mina i ručne bombe. Ne tako davno je neko u bačenoj ženskoj torbici našao i 2.000 evra. Najstrašnija stvar se desila pre petnaestak godina, kada je, navodno, među smećem nađena mrtva beba.
R.M.
Letos je započeta sanacija smetlišta „Botra“
Sanacija, zatvaranje i rekultivacija oko 800 hiljada evra
Zaštita životne sredine na teritoriji opštine Bečej nije na zadovoljavajućem nivou. Dokaza za ovu tvrdnju je mnogo. U Bečeju nikada nije urađena kompletna analiza uticaja privrede na životnu sredinu, postoje samo periodični podaci o uticaju na vazduh, skoro ništa se ne preduzima protiv učestalih zagađenja reke Tise i Velikog bačkog kanala, kao ni ostalih površinskih voda na teritoriji opštine, ne postoji, ili javnost o tome nije obaveštena, ni registar zagađivača. Dostupni su samo delimični podaci o kvalitetu otpadnih voda iz industrijske zone (ne i o kvalitetu voda koje su pod uticajem poljoprivrede), kao i o kvalitetu zemljišta koje je pod uticajem poljoprivrede (ali ne postoji studija uticaja industrije na okolno zemljište).
Skupština opštine Bečej pre desetak godina usvojila je strateške dokumente u kojima su predviđene aktivnosti u cilju zaštite okoline. Lokalni ekološki akcioni plan (LEAP) usvojen je 2005. godine, a potom su trebali da budu rešeni identifikovani problemi, između ostalih i sanacija i rekultivacija gradskog smetlišta „Botra“. U to vreme je u lokalnom parlamentu usvojena i deklaracija o tome da je Bečej ekološka opština, a treći i ujedno i najvažniji dokument, Strategija održivog razvoja opštine Bečej (Lokalna agenda 21 – LA 21) s „rokom važenja“ do 2017. godine, usvojen je 2007, ali je ostalo mrtvo slovo na papiru. Zbog toga što je Strategija „zastarela“, 2012. godine pristupilo se njenom revidiranju. Prepravka Strategije trebala je biti završena do kraja 2012. godine, međutim, revidirana Strategija održivog razvoja opštine za period od 2014. do 2020. godine usvojena je tek u novembru 2013. godine, ali do sredine 2015. godine nije počelo njeno sprovođenje. Jedan od prioriteta Strategije je sanacija gradske deponije „Botra“ o čemu lokalne vlasti pričaju od 2006. godine, ali do kraja 2014. godine nije urađeno ništa uprkos tome što je deponija u upotrebi više od 30 godina, ne zadovoljava nijedan ekološki standard i, po raspoloživim procenama, oko 72.000 tona smeća, koliko se nalazi na njoj, predstavlja veliki rizik po stanovništvo Bečeja.
Deponija „Botra” nalazi se u južnom delu Bečeja. Najbliži stambeni objekti su od deponije udaljeni oko 300 metara, kanal Dunav-Tisa-Dunav je na oko 800 metara, a reka Tisa na oko 1.200 metara.
Smetlište nije infrastrukturno adekvatno opremljeno, zaštita životne sredine nije obezbeđena, pa je tako „Botra“ neuslovna. Uprkos tome na deponiju se odlaže svašta, ali se i sa nje odnosi svašta.
Uprkos tome što je deponija „Botra“ godinama unazad ekološka bomba, građani i organizacije u Bečeju nisu dovoljno glasni kada je reč o tom problemu. Tim pre što je na deponiju do 2011. godine odlagan i medicinski otpad Doma zdravlja. Od tada se medicinski otpad sakuplja u skladu sa propisima, a sakupljanja bi trebalo da organizuje lokalna samouprava. Međutim, to nije urađeno, već to obavlja Dom zdravlja o svom trošku. Postoji ugovor sa privatnom firmom iz Zrenjanina koja nekoliko puta nedeljno odnosi medicinski otpad u specijalnim vozilima u Zrenjanin gde se taj otpad uništava na način koji je propisan zakonom. U Domu zdravlja je obezbeđena adekvatna prostorija kao centralno mesto u kojoj se odlaže medicinski otpad iz svih ambulanti sa teritorije, kao i posude različitih veličina za te namene.
Novinari Bečejskog mozaika nemaju podatke o tome na koji način se sakuplja i odlaže medicinski otpad iz privatnih ordinacija i klinika.
Oko 60 miliona dinara za prvu fazu sanacije smetlišta
Sanacija gradske deponije „Botra“, nakon višegodišnjeg iščekivanja, započeta je u leto 2015. godine.
Tome je u februaru mesecu prethodila pisana izjava predsednika opštine Bečej Vuka Radojevića, koji je naveo da je smetlište na periferiji Kikinde, „koju je u skladu sa evropskim standardima izgradila kompanija A.S.A, nakon današnjeg sastanka znatno bliže osnovnoj projektovanoj funkciji – da se na njoj skladišti otpad iz ovog regiona“. Radojević je naveo da lokalna vlast čini ozbiljne korake i što se sanacije deponije „Botra“ tiče: „Ove godine smo sproveli postupak javne nabavke i prva faza sanacije će biti urađena tokom ove godine, što znači da idemo u pravcu zatvaranja deponije, što nas indirektno vodi ka alternativnom odlaganju komunalnog otpada iz opštine Bečej, a to je upravo regionalna deponija u Kikindi. Verujem da ćemo završetkom prve faze odmah ići u narednu“.
Postupak javne nabavke i izbora izvođača za sanaciju gradskog smetlišta trajao je nekoliko meseci. Naime, prema dokumentaciji koju je dobio novinar Bečejskog mozaika, odluka o pokretanju postupka nabavke u otvorenom postupku (radovi na sanaciji, zatvaranju i rekultivaciji deponije „Botra“) doneta je 17. oktobra 2014. godine za dve partije, na koju se prijavilo osam ponuđača. Do isteka roka, 20. novembra 2014. godine, za podnošenje ponuda za partiju 1 (iskop i dovoz gline), za šta je procenjena vrednost bila 9.247.716 dinara bez PDV-a, prispela je jedna blagovremena ponuda koju je dala firma „Uniprotekt“ d.o.o. iz Novog Sada u iznosu od 18.495.432 dinara bez PDV-a.
S obzirom na to da je osnovni kriterijum za najpovoljniju ponudu bio najniža cena, a da se za partiju 1 javio samo jedan ponuđač čija cena je bila veća od procenjene vrednosti, stručna komisija je konstatovala da u skladu sa odredbama Zakona o javnim nabavkama može da se dodeli ugovor ponuđaču koji je jedini podneo ponudu za partiju broj jedan. Komisija je nakon otvaranja ponuda sprovela istraživanje tržišta i utvrdila da su cene gline na tržištu veće od cene navedenog ponuđača.
Za partiju 2 (radovi na sanaciji, zatvaranju i rekultivaciji deponije) je procenjena vrednost javne nabavke bila 44.238.054 dinara bez PDV-a, a do isteka roka, 18. novembra 2014. godine, prispelo je sedam ponuda ponuđača VP „Ćuprija“ AD, „Građevinar Kocić“ iz Beograda, „Letač“ d.o.o. iz Inđije, GP „Zoran R“ iz Gornje Mutnice, „Gornji Banat“ iz Kikinde, „Eko Maber inženjering“ d.o.o. iz Pančeva i „Lein“ d.o.o. iz Banjaluke.
Kao najpovoljnija izabrana je ponuda firme „Eko Maber inženjering“ iz Pančeva u iznosu od 39.159.826 dinara bez PDV-a uz obrazloženje da „ne sadrži bitne nedostatke, odgovarajuća je, ne ograničava, niti uslovljavaju prava naručioca ili obaveze ponuđača i ne prelaze iznos procenjene vrednosti javne nabavke“. Sve ostale ponude su prelazile iznos procenjene vrednosti javne nabavke, a prva naredna ponuda je bila 43.832.208 dinara bez PDV-a.
Ugovori sa izabranim ponuđačima zaključeni su 22. januara 2015. godine, za partiju 1 (iskop i prevoz gline) sa firmom „Uniprotekt“ iz Novog Sada na vrednost od 18.495.432 dinara bez PDV-a i za partiju 2 (radovi na sanaciji, zatvaranju i rekultivaciji deponije komunalnog otpada) sa firmom „Eko Maber inženjering“ iz Pančeva, koji nastupa sa „Bauwesen“ d.o.o. Vreoci, Beograd-Lazarevac i „Ivma“ d.o.o. Mala Varoš II/3 iz Zrenjanina kao članom grupe, a na osnovu odluke o dodeli ugovora od 31. decembra 2014. godine, na vrednost od 39.159.826 bez PDV-a.
U dokumentaciji se navodi da je „načelnik za finansije potvrdio da je u budžetu za 2015. godinu na razdelu 2, sanacija deponije komunalnog otpada – ’Botra’, funkcija 540, pozicija 277, konto 424 predviđen iznos od ukupno 89.513.000 dinara“.
O tome kada će sanacija deponije biti započeta početkom aprila je predsednik opštine Vuk Radojević rekao da su ugovorima sa ponuđačima sinhronizovane aktivnost između njih „u smislu dopremanja gline i građevinskih radova, napravljena je dinamika aktivnosti i očekujemo sa prvim lepim danima da krene da se radi prva faza sanacije deponije“.
Kako ni do 20. aprila radovi nisu započeti, pitanje o početku sanacije predsedniku opštine je ponovo postavljeno 21. aprila. Radojević je odgovorio: „S obzirom na to da je opština Bečej za projekat sanacije deponije ’Botra’ obezbedila sredstva iz kredita kod banke Inteza, a ta banka je partner sa nemačkom razvojnom bankom KFV u programu ’Meglip’ koji podržava projekte vezane za zaštitu životne sredine, opština Bečej je sa projektom sanacije deponije ’Botra’ uvrštena u taj program koji bi omogućio da se 20 posto od investicije vrati nazad opštini Bečej, ali je za to potrebno pripremiti dokumentaciju koja podrazumeva i tačno evidentiranje stanja na deponiji pre početka radova. Taj posao je upravo u toku i trebao bi biti završen do kraja ove nedelje i tek nakon toga, ukoliko vremenske prilike to budu dozvolile, mogu da počnu poslovi na sanaciji deponije ’Botra’ “.
Sanacija deponije komunalnog otpada „Botra“ započeta
je krajem juna i prva faza bi trebala da traje nepunih godinu dana.
Javno preduzeće Direkcija za izgradnju je odlukom Opštinskog veća zaduženo za vođenje investicije, a kako je saop-šteno iz tog preduzeća, radi se po planu i za sada nema zastoja.
„Uveli smo u posao dva izvođača, 22. juna ‘Eko Maber
inženjering’, a 30. juna ‘Uniprotekt’, o tome napravili zapisnik i definisali obaveze izvođača, nadzora i nas kao predstavnika investitora. Radovi nesmetano teku, nadzor radi svoj posao, Direkcija je tu da koordiniše i insistiraće na tome da
se isključivo pismenim putem obavlja komunikacija između svih učesnika u poslu“, rekao je direktor Direkcije za izgradnju Goran Matić.
Različite cene istog posla
Rekultivacija i sanacija gradskog smetlišta, izgradnja transfer-stanice i priključenje Bečeja regionalnoj sanitarnoj deponiji predviđena je Lokalnim planom upravljanja otpadom još 2006. godine. Te godine urađen je i projekat sanacije, zatvaranja i rekultivacije deponije, a 2011. godine Fond za zaštitu životne sredine republike (više ne postoji) odobrio je 23,5 miliona dinara, 55 odsto od prvobitne vrednosti projekta od 46,5 miliona dinara. Ostatak novca je trebala da obezbedi lokalna samouprava iz opštinskog budžeta. Do kraja 2014. godine bilo je neizvesno da li će i kada biti sanirana gradska deponija.
Ni početkom 2015. godine nije započeta sanacija, odobren novac nije potrošen, mada je rok za to najpre bio kraj 2011, zatim je rok prolongiran do kraja 2012. godine, pa do kraja 2014. godine.
S druge strane, u toku godina došlo je do promena i kada je reč o vrednosti sanacije i rekultivacije gradskog smetlišta. Naime, prvobitna vrednost projekta je bila 46 miliona dinara, zatim je u mandatu prethodne lokalne vlasti, početkom 2012. godine, urađena revizija projekta, po kojoj je cena sanacije „skočila“ na 95 miliona dinara. Nakon promena u lokalnoj vlasti nakon izbora u maju 2012. godine, aktuelna vlast je pristupila ponovnoj reviziji.
Prema poslednjoj reviziji projekta, odnosno novoizrađenom projektu, jer je prethodnom istekla važnost posle pet godina, predviđeno je da se posao sanacije i rekultivacije deponije „Botra“ uradi u dve faze, prva faza bi koštala 64.182.924 dinara – građevinski radovi 52.711.269 dinara, hidrograđevinski radovi 9.855.864 dinara, mašinski radovi-degazacija 1.615.800 dinara – a druga faza 33.156.347 dinara – građevinski radovi uređenja terena 26.344.747 dinara, mašinski radovi-degazacija 675.000 dinara, ozelenjavanje 6.136.600 dinara. Celokupna vrednost projekta sanacije, zatvaranje i rekultivacija po revidiranom projektu je 97.339.271 dinar.
Smetlište zasad neće biti zatvoreno
O revidiranom projektu sanacije gradskog smetlišta i njegovoj vrednosti ranije smo razgovarali sa predsednikom opštine Vukom Radojevićem, koji je rekao da je revizija projekta morala biti urađena, a uradio ju je Institut „Kirilo Savić“ koji je napravio i prvobitni projekat, jer je njime predviđena sanacija deponije u dve faze što ima, kako je rekao, dobrih strana.
„Ukoliko bismo kompletno zatvorili gradsku deponiju, bili bismo limitirani, jer ne bismo imali nijednu deponiju na koju možemo da odlažemo komunalni otpad i bili bismo usmereni na regionalnu deponiju Kikinda, a to podrazumeva povećanje troškova za transport i skladištenje komunalnog otpada na regionalnoj deponiji, a ti troškovi bi išli na teret korisnika. Iz tog razloga i projektant se rukovodio sanacijom u dve faze, u prvoj fazi bi bio zatvoren veći deo deponije, a ostao bi manji još da se dovrši, ali dok ne nađemo adekvatno rešenje i dobijemo konkretan predlog saradnje sa regionalnom deponijom u smislu cene koštanja, mi ćemo i dalje imati u funkciji gradsku deponiju ’Botra’ gde će se odlagati komunalni otpad“.
Odnošenje smeća iz domaćinstava u Bečeju sada obavlja mešovito komunalno preduzeće „Potisje“, čiji je većinski vlasnik opština Bečej. Na pitanje da li će „Potisje“ biti uključeno u posao sanacije gradske deponije koja mu je data na upravljanje, ali i u smislu finansiranja sanacije, Radojević je odgovorio: „Osnivanjem zajedničkog preduzeća ’Potisje’ u kom je opština većinski vlasnik sa 51 odsto, a partner iz Mađarske manjinski sa 49 odsto, napravljena je, najblaže rečeno, krajnja nelogičnost, a to je da menadžment postavlja manjinski partner. Moramo da se vratimo korak unazad da bismo složili celu priču na jedno mesto. Osnivanjem firme ’Potisje’ predviđeno je da partner iz Mađarske delegira menadžment i da taj menadžment upravlja preduzećem, što nas dovodi u situaciju da mi kao većinski vlasnik ne učestvujemo u menadžmentu preduzeća. To je zatečena situacija protiv koje se intenzivno ’borimo’ poslednjih godinu i po dana. Mislim da smo kao partneri bili dovoljno korektni i dovoljno strpljivi i pružili sve mogućnosti da se partnerski odnosi postave na novu osnovu, da krenemo u nov početak zajednički, partnerski, kako to i predviđa odnos 51 prema 49 posto, međutim, očigledno je da nema dovoljno razumevanja s druge strane i moraćemo da povučemo određene poteze kako bismo zaštitili interes opštine Bečej kao većinskog osnivača firme ’Potisje’. Nije mi drago zbog toga, ali tu situaciju smo nasledili i moramo je rešavati u interesu građana opštine Bečej, to je vrlo važna komunalna delatnost da mi kao većinski vlasnik ne učestvujemo u upravljanju preduzećem. Pored toga, ako dodamo deponiju gde ’Potisje’ odnosi komunalni otpad, ponovo imamo nelogičnost. Prethodnim odlukama gradska deponija je data na upravljanje ’Potisju’. Sada radimo rekultivaciju i sanaciju deponije, a opština sve investira. Pitam se zašto ’Potisje’, koje upravlja deponijom, ne bi to finansiralo, mi kao opština sa 51 posto, a partner 49 posto?“. Zbog pomenute „zatečene situacije“ u „Potisju“ još 2013. godine najavljeno je formiranje radne grupe koja je trebala da se pozabavi preispitivanjem odnosa između opštine Bečej i „Potisja“. O učinku radne grupe, ali i o poslovanju „Potisja“, međutim, javnost ne zna ništa.
Radojević je rekao da predstavnici lokalne vlasti od kraja 2013. godine, otkad je Željko Plavšić član Skupštine društva u ’Potisju’, imaju potpuniji uvid u poslovanje preduzeća, ali da je nelogično da godišnji planovi poslovanja i izveštaji o poslovanju „Potisja“ nisu dostavljeni osnivaču te firme, Skupštini opštine, kao što to rade sva javna preduzeća i ustanove čiji je osnivač lokalna samouprava.
Na pitanje šta je lokalna vlast učinila po tom pitanju, predsednik opštine je odgovorio: „Prema saznanjima našeg člana u Skupštini društva, u ’Potisju’ je bila i policijska i inspekcijska kontrola, bila je poreska inspekcija, uočili su neke nelogičnosti, ali ne znam koji su dalji koraci, to je posao za nadležne organe. Ja ne mogu sebi da dam za pravo da se time bavim, ali očigledno postoje nelogičnosti kao što je situacija da imamo dva izveštaja o poslovanju za 2013. godinu, koje smo dobili u 2014. godini i sada Plavšić kao član Skupštine društva traži eksternu reviziju, da se utvrdi koji je zvaničan izveštaj o poslovanju i kako je poslovalo preduzeće u 2013. godini. Moramo uzeti u obzir sve te činjenice i informacije i bićemo primorani da povučemo određene poteze koliko god uvažavali partnera iz Mađarske, koliko god to bio bratski grad, ali ovde se govori o javnom interesu opštine Bečej i mi moramo da povučemo konkretne poteze, pogotovo imajući u vidu da je tokom 2014. godine naš predstavnik u Skupštini društva imao niz informacija koje ukazuju na nepravilnosti u poslovanju, a time se bave i nadležni organi“, rekao je Radojević u julu 2015. godine.
Lj.M. i R.M.
Lokalni plan upravljanja otpadom
Velika očekivanja – malo ostvarenje za četiri godine
Skupština opštine Bečej je 28. jula 2011. godine donela novi Lokalni plan upravljanja otpadom opštine Bečej od 2011. do 2020. godine u cilju uspostavljanja sistema upravljanja otpadom u skladu sa standardima Evropske unije, Nacionalnom strategijom upravljanja otpadom i domaćim zakonima. Plan obuhvata period od 10 godina, preispituje se posle pet godina i još je na snazi.
Lokalni plan upravljanja otpadom opštine Bečej izradio je smer Inženjerstvo zaštite životne sredine i zaštite na radu Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu.
Zakonom o upravljanju otpadom iz 2009. godine definisana je obaveza izrade lokalnih i regionalnih planova upravljanja otpadom koji trebaju biti međusobno usaglašeni. Izrada lokalnog plana upravljanja otpadom za opštinu Bečej predstavlja deo aktivnosti projekta GIZ – Jačanje lokalne samouprave, koji u cilju razvoja komunalnog sektora pruža podršku izradi lokalnih planova u 11 opština Južnobačkog okruga i sprovodi se u saradnji sa Ministarstvom životne sredine i prostornog planiranja. Pored ispunjavanja zakonske obaveze, cilj izrade ovog ali i ostalih lokalnih planova je pronalaženje najboljih opcija za upravljanje otpadom i definisanje najboljih regiona za upravljanje otpadom. S obzirom na veličine i broj stanovnika opština Južnobačkog okruga, regionalni pristup, odnosno, udruživanje više opština je neminovno u cilju formiranja i funkcionisanja racionalnog sistema upravljanja otpadom.
Dalja izgradnja i uređenje upravljanja otpadom na teritoriji opštine Bečej treba da se radi u skladu sa Lokalnim planom upravljanja otpadom opštine, kao i akcionim planovima i projektima koji su doneti ili treba da se donesu u skladu sa ovim aktom.
U Lokalnom planu upravljanja otpadom nabrojani su ciljevi izrade lokalnog plana upravljanja otpadom, stanje u oblasti upravljanja otpadom, strateški okvir i potrebne promene, finansijska analiza i procena troškova, socio-ekonomski aspekti, razvoj i implementacija Lokalnog plana upravljanja otpadom.
U vreme izrade plana, 2011. godine, prikazano je tadašnje stanje u oblasti upravljanja otpadom, količine, vrste otpada, način sakupljanja, tretiranja i zbrinjavanja otpada, kao i analiza postojećih kapaciteta za upravljanje otpadom, na osnovu čega su razmatrane potrebe za unapređenje. Definisani su i prioriteti, kao i dinamika i način rešavanja problema.
„Svrha izrade plana je dugoročno uspostavljanje održivog sistema za upravljanje otpadom, pre svega na nivou opštine, ali i budućeg regiona, na način koji ima minimalan štetni uticaj na životnu sredinu i zdravlje sadašnjih i budućih generacija, uz racionalno korišćenje resursa i poštovanje savremenih principa upravljanja otpadom, a uz koordinirano učešće svih subjekata upravljanja otpadom – republičke vlasti, lokalnih vlasti opština učesnica, domaćinstava, privrednih i komercijalnih organizacija, nevladinih institucija, privatnog sektora i pojedinaca. To podrazumeva definisanje najprihvatljivijih modela za postizanje pune kontrole nad svim tokovima otpada, od nastajanja, razdvajanja, sakupljanja, transporta, tretmana i deponovanja. Sistem upravljanja treba da obezbedi smanjenje količine otpada, izdvajanje korisnih komponenata iz otpada, i racionalno prikupljanje i odlaganje otpada, sagledavajući investiciona ulaganja, dinamiku aktivnosti i finansijsku i tehnološku spremnost na prelazak na novi sistem rada“, piše u planu.
Lokalnim planom će biti omogućeno, obećava se, da se stekne potpuni uvid u sadašnju situaciju u upravljanju otpadom u opštini; definišu ciljevi u upravljanju otpadom na nivou opštine u skladu sa domaćim zakonodavstvom; definiše optimalni sistem za upravljanje otpadom; definiše metod i optimalni rokovi za implementaciju plana; definišu ukupna finansijska ulaganja kao i finansijska ulaganja za prioritetne delove plana koje je neophodno odmah implementirati.
U delu Lokalnog plana upravljanja otpadom u kom je dat institucionalni okvir upravljanja otpadom, navedene su nadležnosti i odgovornosti u upravljanju komunalnim otpadom, koje su prema Zakonu o upravljanju otpadom („Službeni glasnik RS“, broj 36/2009), podeljene između republike i lokalne samouprave. „Odgovornost republike odnosi se na donošenje zakona i podzakonskih propisa, obezbeđenje ekonomskih instrumenata za sprovođenje upravljanja otpadom, razvijanje javne svesti u društvu, iniciranje razgovora zainteresovanih strana u cilju uspostavljanja partnerstva u upravljanju otpadom, dok sa druge strane lokalna samouprava ima odgovornost za sprovođenje zakona, uređenje i obezbeđivanje uslova upravljanja komunalnim otpadom“.
Nadležnost i odgovornost jedinica lokalne samouprave u oblasti upravljanja otpadom i zaštite životne sredine je da u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, Zakonom o lokalnoj samoupravi i Zakonom o komunalnim delatnostima priprema i predlaže program razvoja, urbanističke i druge planove; donosi lokalni plan upravljanja otpadom, obezbeđuje uslove i stara se o njegovom sprovođenju, definiše lokalnu politiku i usvaja akcione planove za teritoriju opštine; donosi odluke i određuje opšte akte iz okvira prava i dužnosti lokalne samouprave; uređuje i obezbeđuje obavljanje i razvoj komunalnih delatnosti; uređuje, obezbeđuje, organizuje i sprovodi upravljanje komunalnim, odnosno inertnim i neopasnim otpadom na svojoj teritoriji; određuje uslove pod kojima se može koristiti javno i ostalo građevinsko zemljište i svi vidovi poslovnih prostora; priprema i implementira investicione projekte; stara se o izgradnji, održavanju i korišćenju lokalnih puteva i ulica, i drugih javnih objekata koji su pod jurisdikcijom jedinica lokalnih samouprava; stara se o zadovoljavanju određenih potreba građana u oblasti zaštite životne sredine (zaštite vazduha, prirode, životinja, zaštite od buke, inspekcijskog nadzora, finansiranja) i drugo; neposredno izvršava propise i druga akta, vrši poslove upravnog nadzora, stručne i druge poslove, kao i poslove iz okvira prava i dužnosti Republike koji se zakonom povere lokalnoj samoupravi; obezbeđuje finansiranje obavljanja poslova iz svoje nadležnosti, određuje postupak naplate i obavlja naplatu lokalnih komunalnih taksi uključujući i naplatu usluga u oblasti upravljanja komunalnim, odnosno inertnim i neopasnim otpadom; određuje cene komunalnih usluga; vrši komunalni inspekcijski nadzor i nadzor u oblasti zaštite životne sredine; ustanovljava takse i kazne; izdaje dozvole između ostalog i za sakupljanje i tretman opštinskog i građevinskog otpada, odobrenja i druga akta u skladu sa zakonom o upravljanju otpadom kao i drugim zakonima, vodi evidenciju i podatke dostavlja ministarstvu; kontroliše aktivnosti preduzeća sa kojima je ugovorila usluge sakupljanja, transporta i odlaganja opštinskog čvrstog otpada; daje mišljenje u postupku izdavanja dozvola ministarstvu ili nadležnom organu autonomne pokrajine; vrši nadzor i kontrolu mera postupanja sa otpadom; omogućava informisanje javnosti.
U Lokalnom planu upravljanja otpadom navodi se da je upravljanje otpadom delatnost od opšteg interesa, a podrazumeva sprovođenje propisanih mera za postupanje sa otpadom u okviru sakupljanja, transporta, skladištenja, tretmana i odlaganja otpada, uključujući nadzor nad tim aktivnostima i brigu o postrojenjima za upravljanje otpadom posle zatvaranja.
Zakonom o upravljanju otpadom propisani su rokovi za usklađivanje poslovanja pravnih i fizičkih lica sa odredbama zakona i to: proizvođači otpada u postojećim postrojenjima za koje se u skladu sa posebnim zakonom izdaje integrisana dozvola dužni su da u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu zakona izrade plan upravljanja otpadom u postrojenju, koji sadrži naročito mere i dinamiku prilagođavanja rada postojećeg postrojenja i aktivnosti usklađenog sa odredbama ovog zakona do 31. decembra 2015. godine, a u slučaju da je u tom postrojenju izvršeno privremeno skladištenje otpada, proizvođač otpada dužan je da obezbedi uklanjanje privremeno uskladištenog otpada najkasnije u roku od tri godine od dana stupanja na snagu zakona. Operateri postojećih postrojenja za upravljanje otpadom, odnosno pravna i fizička lica koja obavljaju delatnosti u oblasti upravljanja otpadom, dužni su da u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu zakona prijave svoju delatnost organu nadležnom za izdavanje dozvola, u skladu sa zakonom, a programom mera predvide dinamiku prilagođavanja rada postrojenja usklađenog sa odredbama ovog zakona za period do 31. decembra 2012. godine. Jedinica lokalne samouprave dužna je da u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona izradi popis neuređenih deponija na svom području koje ne ispunjavaju uslove iz ovog zakona; u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ovog zakona da izradi projekte sanacije i rekultivacije neuređe-
nih deponija; u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, u sporazumu sa jednom ili više jedinica lokalne samouprave da odredi lokaciju za izgradnju i rad postrojenja za skladištenje, tretman ili odlaganje otpada na svojoj teritoriji.
Skupština opštine Bečej je 22. decembra 2008. godine donela odluku o poveravanju obavljanja komunalne delatnosti sakupljanja, odvoženja i odlaganja smeća i drugih prirodnih i veštačkih otpadaka iz stambenih, poslovnih i drugih objekata na teritoriji opštine Bečej privrednom društvu „Potisje“ d.o.o. za komunalne usluge na vreme od 20 godina, počev od 1. septembra 2008. godine.
U okviru Lokalnog ekološkog akcionog plana opštine Bečej iz 2005. godine urađene su analize tadašnjeg stanja sakupljanja, transporta i odlaganja otpada u opštini, koje su pokazale niz nedostataka i to da su mnogi postupci u suprotnosti sa savremenim shvatanjima i savremenom praksom u postupanju sa komunalnim otpadom. U navedenim dokumentima konstatovano je da upravljanje otpadom na teritoriji opštine Bečej treba organizovati na način koji će biti u skladu sa Strategijom upravljanja otpadom u Republici Srbiji. U skladu sa Strategijom upravljanja otpadom opština Bečej je saglasna da je potrebno da bude deo regiona upravljanja otpadom opština okupljenih oko grada Kikinde, međutim, nije isključena ni opcija u kojoj bi se opština Bečej, ukoliko se opredeli, priključila regionu koji gravitira ka Novom Sadu. Takođe, do uspostavljanja regiona i izgradnje regionalne deponije, kao i transfer-stanice na teritoriji opštine Bečej koja je neophodna zbog zna-čajne udaljenosti Bečeja i od grada Kikinde i od grada No-
vog Sada, gde je predviđena regionalna deponija, prema strategiji razvoja opštine i prostornom planu planira se korišćenje postojeće glavne deponije „Botra“ locirane u Bečeju, piše u tom dokumentu.
Opis situacije
U Lokalnom planu upravljanja otpadom opštine Bečej iz 2011. godine opisano je stanje u oblasti upravljanja otpadom na teritoriji opštine. U tom planu piše da komunalno preduzeće „Potisje“ u većinskom vlasništvu opštine i manjinskom vlasništvu firme iz Mađarske ima 49 zaposlenih, od njih 28 je angažovano za upravljanje otpadom. Otpad se sakuplja svaki dan po planu i programu, koji podrazumeva odnošenje otpada jednom nedeljno iz svakog naselja u opštini i nekoliko puta nedeljno iz urbanog dela. Prosečna količina komunalnog otpada koja se sakupi prema podacima javnog komunalnog preduzeća u rastresitom stanju iznosi 195 kubnih metara.
Prema podacima „Potisja“, komunalni otpad čini građevinski otpad, 38 procenata, organski otpad, 12 procenata, potom 8 procenata otpada čine papir i otpad sa javnih površina. Udeo ostalih frakcija je manji od 5 procenata (guma, staklo, metal, tekstil, plastika).
U Lokalnom planu upravljanja otpadom se navodi i da „Potisje“ poseduje 3 autosmećara, iz 2002, 2004. i 2006. godine, zapremine 23, 10 i 11 kubnih metara, jedan autopodizač zapremine 5-7 kubnih metara iz 1985. godine koji je u ispravnom stanju i jedan traktor sa prikolicom iz 1984. godine.
Otpad se sakuplja u kontejnerima od 5 metara kubnih kojih ima 10, od 1.100 litara kojih ima 58 i kontejnerima od 900 litara kojih ima 64, u kantama od 80 litara kojih ima 700 i kantama od po 120 litara kojih ima 4.500 komada. Mehanizaciju na deponiji čini jedan buldožer TG 110 d, koji je u ispravnom stanju. Redakcija Bečejskog mozaika nije uspela da sazna da li je ovo stanje aktuelno i 2015. godine, jer se veoma teško dolazi do informacija iz „Potisja“.
U Lokalnom planu upravljanja otpadom piše i da se komunalni otpad deponuje na gradskom smetlištu „Botra“ u Bečeju „koja nema dovoljne kapacitete i biće zatvorena i sanirana kada se Bečej pridruži regionalnoj deponiji. Na ovom smetlištu deponuje se otpad bez ikakve prethodne obrade ili selekcije. Pored opštinskog smetlišta postoji veliki broj divljih deponija oko naselja, i u koridorima puteva, uz kanale, na livadskim površinama i lovnim remizama, na celoj teritoriji opštine“. Najveći deo komunalnog otpada je organskog porekla koji bi se odgovarajućim tretmanom (kompostiranje) mogao preraditi i koristiti kao sirovina za organsko đubrivo. Skupljanje nekih drugih sekundarnih sirovina, kao što su gvožđe i drugi metali je delimično organizovano i otkupljuje se zvanično, dok se nezvanično i u malim količinama radi i skupljanje plastike i papira.
Podaci o vrsti, količini i sastavu otpada prikazani su na osnovu procene zaposlenih u „Potisju“ i baziraju se na iskustvenim podacima o broju tura i stepenu popunjenosti kamiona autosmećara. Prema tim podacima, prosečna dnevna količina komunalnog otpada u rastresitom stanju je 195 kubnih metara, prosečna dnevna količina inertnog i neopasnog industrijskog otpada je 17 kubnih metara, odnosno 5,1 tona, o prosečnoj dnevnoj količini drugih vrsta otpada (bolnički, klanički, industrijski) nema podataka.
Morfološki sastav otpada (procenjeno procentualno učešće pojedinih vrsta materijala u zapremini rastresitog otpada): papir 8%, staklo 5%, plastika 4%, guma 5%, tekstil 2%, metal 4%, organski otpad 12%, građevinski otpad 38%, sa javnih površina 7% i ostali otpad 15%.
Prema dinamici sakupljanja otpada procenjuje se da se na deponiju „Botra“ mesečno odloži 3.507 kubnih metara smeća, građani još iznesu oko 800 kubnih metara, a firme 378 kubnih metara, koji se sabija pomoću buldožera.
Prema podacima „Potisja“, ovo preduzeće sakuplja otpad iz šest naselja u opštini Bečej, a pokrivenost uslugama na teritoriji opštine Bečej iznosi 87 posto.
Na teritoriji opštine sakuplja se i sekundarna sirovina (PET), oko 700 kilograma mesečno izdvoji iz PET-kaveza, a oko 1.000 kilograma sa deponije, tvrdili su 2011. godine u „Potisju“. Firma kojoj je „Potisje“ prodavalo sekundarnu sirovinu u vreme nastanka Lokalnog plana upravljanja otpadom bila je „Reciklaža etica-B“ iz Bečeja, ali ona više ne radi. Trenutno ne postoje organizovane aktivnosti primarne separacije ostalih vrsta otpada, već se sav otpad bez separacije sakuplja i transportuje na deponiju. U prethodnom periodu nisu se razmatrale mogućnosti bilo kakvog tretiranja otpada.
Kakvo je stanje u „Botri“?
Gradsko smetlište „Botra“ je pozicionirano na udaljenosti od 320 metara od poslednjih kuća u Bečeju i 1,2 kilometra zapadno od reke Tise. Deponija zauzima površinu od 4,8 hektara. Procenjena prosečna visina nasutog otpada iznosi 1,5 metar, na osnovu čega je izračunato da se na lokaciji nalazi približno 72.000 kubnih metara otpada.
Deponija je delimično ograđena žičanom ogradom, a to donekle umanjuje količinu smeća koju raznose vazdušne struje i životinje, a njenim postojanjem je otežan pristup i neovlašćenim licima. Iako je deponija ograđena, tamo veoma često mogu da se sretnu ljudi koji sakupljaju sekundarne sirovine, ali i životinje koje žive i koje se hrane na deponiji.
Na deponiji ne postoji kontrola odlaganja otpada, pa se otpad odlaže na neadekvatna mesta, a pored toga odlaže se životinjski i druge vrste otpada osim komunalnog. Smeće je izmešano sa zemljom i periodično se razgrće i gura ka ivici deponije.
U 21. veku je moguće da na deponiji „Botra“ ne postoje mere zaštite i sprečavanja zagađenja životne sredine, kako u domenu procednih voda, tako i u domenu deponijskog gasa. Otpad se ne prekriva inertnim materijalom, već se samo gura u udolinu.
Jedini oblik uređenja deponije predstavlja razastiranje otpada kako bi se lokacija bolje i duže mogla koristiti.
Pored gradskog smetlišta „Botra“, na teritoriji opštine Bečej ima još šest divljih deponija.
Uklanjanje divljih deponije ne obavlja se često zbog nedostatka novca i zbog činjenice da će građani na istim mestima ponovo odlagati otpad iako je najveći deo teritorije opštine pokriven uslugama sakupljanja otpada.
Ne postoje podaci o lokalnom industrijskom i opasnom otpadu
U Lokalnom planu upravljanja otpadom navedeno je da na teritoriji opštine Bečej strukturu privredne delatnosti čine: primarna poljoprivredna proizvodnja, prerada poljoprivrednih proizvoda, stočarstvo, građevinarstvo i proizvodnja građevinskog materijala, metaloprerađivačka delatnost, gumarstvo, naftna industrija, drvoprerađivačka, tekstilna, uslužna delatnost, a podaci o industrijskom i opasnom otpadu dati su samo za jedno preduzeće, za Sojaprotein A.D. Prema internim podacima firme koji su dostavljeni za potrebe izrade Lokalnog plana upravljanja otpadom, preduzeće dnevno produkuje prosečno 20 kubnih metara neopasnog industrijskog otpada i 10 litara opasnog industrijskog otpada. Fabrika raspolaže sa tri kontejnera od 5 kubnih metara koji se prazne tri puta nedeljno, 15 kontejnera od 0,9 kubnih metara (prazne se 2 puta nedeljno) i sa 30 kanti od po 50 litara. Pored komunalnog preduzeća „Potisje“, otpad iz fabrike sakupljaju i „Metalopromet“ Kula, i SZTR „Etika“ Bečej. Mesečna količina metala koja se daje na reciklažu je 1.766 kilograma i 2.000 kilograma papira, piše u Lokalnom planu upravljanja otpadom iz 2011. godine, ali je moguće da je stanje danas drugačije.
Potrebne promene – na papiru
U cilju smanjenja negativnog uticaja na životnu sredinu, smanjenja prekomerne potrošnje resursa i ekonomski racionalnog upravljanja otpadom, u Lokalnom planu upravljanja otpadom dat je strateški okvir i potrebne promene, odnosno različite mogućnosti upravljanja otpadom.
Najpre je potrebno smanjiti količinu komunalnog otpada, neophodno je uvesti savremene mere upravljanja produkovanim količinama otpada kroz različite oblike separacije, reciklaže, tretmana i drugih oblika iskorišćenja otpada, pri čemu je neophodno voditi računa o odnosu uticaja na životnu sredinu i troškova takvih postupaka, odnosno mogućnosti korisnika usluga da finansiraju rad takvog sistema upravljanja otpadom.
Količinu otpada koji se trenutno produkuje na teritoriji opštine Bečej nije moguće precizno odrediti usled činjenice da u opštini nisu obavljana merenja sastava i količine otpada. Prema podacima iz projekta u referentnoj opštini koja je po socio-ekonomskim i drugim parametrima najsličnija opštini Bečej, izmerena je prosečna količina otpada po stanovniku od 0,67 kilograma dnevno. Tokom 2009. godine, prema podacima „Potisja“, sakupljeno je 8.689 tona otpada godišnje.
U cilju izrade održivog plana, za proračun količine otpada koji će se produkovati u budućem periodu korišćena je stopa porasta produkcije od 3,3 % godišnje.
Ukupna količina otpada koja se produkuje na teritoriji opštine Bečej, u periodu važenja ovog plana upravljanja otpadom, se procenjuje na 10.023 tona godišnje, a u 2020. godini predviđa se porast količine otpada na 13.857 tona godišnje.
S obzirom na to da je ukupna količina otpada koja se produkuje u opštini Bečej značajna i da se procenjuje takođe značajan porast, ukoliko bi opština formirala region sa Kikindom ili sa Novim Sadom, koje su na većoj udaljenosti od opštine Bečej, bilo bi potrebe, u oba slučaja, za izgradnjom transfer-stanice na teritoriji Bečeja, odakle bi se dalje transportovao otpad do regionalne deponije, navodi se u Lokalnom planu upravljanja otpadom. To nalaže, recimo, i danas (2015. godine) maltene nepostojeću selekciju otpada, upravljanje posebnim tokovima otpada, medicinskim, baštenskim otpadom, otpadom životinjskog porekla itd. Predviđeno je zatim, osim sanacije postojećih deponija i izgradnja pretovarne stanice za lokalno sakupljanje otpada.
U cilju realizacije predviđenih aktivnosti navedeno je da je potrebno posebno sakupljanje ambalažnog otpada, kao i definisanje toga ko će to da radi, upravljanje posebnim tokovima otpada, obezbeđivanje opreme za sakupljanje otpada, s tim da treba izmeniti postojeće odluke o održavanju čistoće u gradu i naseljima opštine Bečej na sledeći način: „Preduzeće, koje vrši sakupljanje otpada i za svoje usluge naplaćuje naknadu od korisnika u obavezi je da korisnicima (domaćinstvima), obezbedi posude za odlaganje otpada. Takođe, preduzeće je u obavezi da obezbedi i posude za odlaganje selektovanih vrsta otpada, koje će se nalaziti na javnim lokacijama. Cilj ove izmene je uvođenje novih aktivnosti i definisanje načina kojima će se one realizovati, u skladu sa postojećom zakonskom regulativom. Za realizaciju ove aktivnosti predviđen je period od šest meseci od usvajanja plana. Nadležni organ za upravljanje otpadom u opštini Bečej predstavlja Odsek zaštite životne sredine i prostornog planiranja. Odsek ne raspolaže dovoljnim kadrovskim kapacitetom za praćenje realizacije aktivnosti predviđenih planom upravljanja otpadom i potrebno je imenovati odgovorna lice za realizaciju planom predviđenih aktivnosti u okviru Opštinske uprave i nadležnog preduzeća za komunalne delatnosti. Predviđeni rok za realizaciju ovih aktivnosti je mesec dana od usvajanja plana“, pisalo je 2011. godine. Do danas, septembra 2015. godine, prema podacima kojima raspolažu novinari Bečejskog mozaika, nisu imenovane odgovorne osobe za realizaciju predviđenih aktivnosti.
Nadalje, Lokalnim planom upravljanja otpadom iskazana je potreba organizovanja primarne selekcije za pojedine vrste otpada, kao što su PET ambalaža, papir i karton i metal, a kao preduslov za odvojeno sakupljanje selektovanog otpada neophodno je obezbediti prostor za privremeno skladištenje sakupljenog materijala. Predviđeni rok za realizaciju navedenih aktivnosti je bilo šest meseci od usvajanja Plana upravljanja otpadom. Ta aktivnost 2015. godine još nije realizovana, a to je slučaj sa većinom predviđenih aktivnosti iz Lokalnog plana za upravljanje otpadom.
Navedeno je i da je potrebno organizovanje sistema upravljanja posebnim tokovima otpada kao što su iskorišćene automobilske gume, otpadno ulje, baterije i akumulatori, elektronski otpad i drugo. Predviđeni rok za realizaciju aktivnosti vezanih za upravljanje posebnim tokovima otpada je 12 meseci od usvajanja plana.
Promene u sistemu upravljanja otpadom predviđaju i neophodnost uspostavljanja sistema upravljanja medicinskim otpadom u skladu sa Nacionalnim vodičem upravljanja medicinskim otpadom čiji je osnovni cilj upravljanja odvojeno odlaganje opasnog od neopasnog otpada.
Zatim je navedeno da je potrebno obezbediti bezbedno upravljanje otpadom životinjskog porekla sa ciljem minimizacije negativnih uticaja na zdravlje ljudi i životnu sredinu. Ostvarivanje takvog cilja moguće je izgradnjom hladnjača na lokalu u kojima bi se čuvao takav otpad do trenutka transporta do kafilerija koje bi bile izgrađene na nivou regiona. Predviđeni rok za realizaciju pomenutih aktivnosti vezanih za upravljanje otpadom životinjskog porekla je 12 meseci od usvajanja plana.
Predložena je i izgradnja kompostilišta u kojem bi se obavljao tretman baštenskog otpada.
U Lokalnom planu upravljanja otpadom navedeno je i da je u cilju minimiziranja negativnih uticaja neadekvatno deponovnog otpada u proteklom periodu, potrebno izvršiti sanaciju smetlišta, kao i pronaći odgovarajući model za sanaciju malih divljih deponija.
Predviđeni rok za realizaciju navedenih aktivnosti je bio 12 meseci od usvajanja plana. Sanacija gradske deponije započeta je na leto 2015. godine.
Promene u sistemu upravljanja otpadom, bez obzira koji model bude izabrala opština Bečej, zbog značajne udaljenosti od regionalne deponije i u Kikindi i u Novom Sadu, zahtevaju i izgradnju pretovarne (transfer) stanice na teritoriji Bečeja. Za to su preduslovi: izrada studije izvodljivosti, opštinska odluka o izboru lokacije, izmena plana detaljne regulacije, strateška procena uticaja plana detaljne regulacije, izrada i usvajanje projekta, pribavljanje dozvola i saglasnosti, izrada i usvajanje studije o proceni uticaja na životnu sredinu, izgradnja transfer stanice. Rok za realizaciju navedenih aktivnosti je bio od 36 do 60 meseci od usvajanja plana.
Opština Bečej je 2010. godine potpisala sporazum o pristupanju regionu sa centrom u Kikindi. Pored opštine Bečej, saglasnost da pristupi tom regionu upravljanja otpadom izrazila je, u vreme izrade lokalnog plana, pored Kikinde i opština Ada. Izgradnjom sanitarne regionalne deponije ili nekih drugih delova sistema za tretiranje i korišćenje otpada, kao i izgradnjom transfer stanice na teritoriji opštine Bečej, biće uveden sistem plaćanja po količini otpada kojim će se dalje upravljati, što može u značajnoj meri povećati troškove komunalnog preduzeća „Potisje“. Predviđeno je da „Potisje“ sakuplja otpad sa teritorije opštine Bečej i transportuje ga do sadašnje deponije, dok se ne izgradi transfer stanica, u slučaju da se Bečej opredeli za region koji gravitira ka Kikindi.
Izbor neke od mogućih opcija navedenih u planu imaće direktan uticaj na način na koji treba organizovati upravljanje otpadom na nivou opštine, a izdvojena su dva osnovna, bitno različita, modela načina sakupljanja otpada u opštini.
Prvi model ne razlikuje se mnogo od trenutno postojećeg modela koji se zasniva na odlaganju celokupnog otpada u jednu kantu, kontejner, izuzev manjih količina reciklabilnih materijala koji bi se odvojeno odlagali na javnim mestima. Takav model podrazumeva sakupljanje i transport mešanog otpada iz kojeg bi se naknadno, u postrojenju za separaciju, (moguće je organizovati i ručno razdvajanje otpada na transfer stanici) izdvajali reciklabilni materijali koji imaju tržišnu vrednost. 
Prvi model podrazumeva izgradnju transfer stanice na teritoriji opštine Bečej, čija lokacija mora biti definisana prostornim planom, odakle bi se otpad odvozio na regionalnu deponiju u Kikindu.
Drugi model predviđa odvojeno odlaganje tzv. suve frakcije (različite vrste reciklabilnih materijala, kao što su plastika, papir, karton, tkanina, guma, staklo, koža, metal i slično) i vlažne frakcije (ostaci od hrane, materije organskog porekla, baštenski otpad, iskorišćene maramice i papirne ubruse, pelene, higijenske proizvode i slično), koje bi predstavljale posebne tokove i kojima bi se na različite načine upravljalo. To pre svega podrazumeva uvođenje dve kante u domaćinstva i za druge korisnike usluga. Ukoliko bi se opština Bečej opredelila za drugi model, tada bi se otpad sa transfer-stanice u Bečeju odvozio do regionalne deponije u Novi Sad. Drugi model upravljanja otpadom na nivou opštine Bečej odnosi se na slučaj, ako se na nivou regiona prihvati ideja o naprednom sistemu upravljanja otpadom koji će pored regionalne deponije imati i druge ključne delove kao što je postrojenje za anaerobnu digestiju, termički tretman suve frakcije otpada i izdvajanje reciklabilnih sirovina. U ovom slučaju opština Bečej morala bi da pristupu Južnobačkom regionu. U odnosu na dosadašnji način upravljanja otpadom koji je podrazumevao odlaganje otpada bez nadoknade na nesanitarne deponije, u oba modela, odnosno prilikom odlaganja otpada na regionalnu sanitarnu deponiju pojaviće se dodatni troškovi u vidu naknade za deponovanje otpada.
Konačan izbor modela po kojem će se raditi moguće je izvršiti u prvoj reviziji lokalnog plana upravljanja otpadom koju je potrebno uraditi nakon godinu dana od usvajanja, odnosno nakon perioda završetka aktivnosti oko formiranja regiona i izrade regionalnog plana upravljanja otpadom.
Transfer-stanice ili pretovarne stanice su lokacije gde se otpad iz lokalnih vozila za sakupljanje otpada privremeno skladišti i pretovara u veća vozila kojim se odvozi na sanitarnu deponiju. Na ovaj način se postiže da se i druga, nestandardna i priručna vozila koriste kao podrška lokalnom sakupljanju otpada, ali i obezbeđuje ekonomičniji i racionalniji prevoz otpada do udaljene sanitarne deponije. Transfer stanice predstavljaju lokacije gde će se i ostale vrste otpada sakupljati pre transporta na sanitarnu deponiju (na primer, neopasan industrijski otpad, otpad koji bi dovozili sami građani, vlasnici manjih preduzeća, zanatskih radnji, ugostiteljskih objekata, kabasti otpad, opasan komunalni otpad, otpadna ulja, akumulatori i slično).
Planom upravljanja otpadom predviđa se izgradnja transfer stanice na teritoriji opštine Bečej na koju bi lokalno komunalno preduzeće odvozilo otpad, a kasnije bi taj otpad bio transportovan do regionalne deponije u Kikindi ili u Novom Sadu, u zavisnosti kom se regionu opredeli opština Bečej.
U cilju racionalizacije troškova, transfer stanice je korisno graditi tamo gde već postoji mogućnost adaptacije neke postojeće zgrade ili lokacije zatvorene deponije, a najpogodnija lokacija za transfer stanicu opštine Bečej je postojeća deponija „Botra“, gde se može smestiti reciklažni centar ili plato za odvajanje sekundarnih sirovina. Za potrebe izgradnje transfer stanice neophodno je prethodno izvršiti sanaciju celokupne ili dela postojeće deponije.
Lokalnim planom upravljanja otpadom u Bečeju date su i preporuke za sanaciju smetlišta.
Sanaciju smetlišta, uz minimalne mere koje je potrebno sprovesti u cilju zaštite životne sredine, moguće je izvršiti na tri načina: premeštanjem deponije (ukoliko se radi o veoma maloj deponiji i ukoliko se nalazi u relativnoj blizini lokacije Regionalne deponije), delimičnom sanacijom (izolovanjem gornjih slojeva deponije u slučaju kada podzemne vode ne mogu kvasiti telo deponije), potpunom sanacijom deponije (kompletnim izolovanjem i gornjih i donjih slojeva deponije u slučaju visokih podzemnih voda).
Lj.M.
Projekat o sanaciji deponije
Koncepcija rešenja u tri faze za oko četiri godine
U projektu sanacije smetlišta „Botra“, po kom se upravo odvija uređenje deponije, piše da opština Bečej za odlaganje komunalnog otpada koristi ovu lokaciju od 1979. godine, koja je u neposrednoj blizini postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Površina kompleksa deponije je oko 6,5 hektara. Do lokacije se stiže asfaltnim putem, a u okviru nje postoji interna asfaltna saobraćajnica koja je povezana sa asfaltnim putem. Ulaz i izlaz na deponiju su kontrolisani, organizovana je čuvarska služba 24 časa, a tu su i električne i vodovodne instalacije. Lokacija je delimično ograđena žičanom ogradom, a na pojedinim mestima zasađeni su četinari koji imaju ulogu zaštitne barijere između deponije i okolnih poljoprivrednih parcela. 
Deponija se nalazi na zemljištu u društvenoj svojini, a pravo korišćenja ima opština.
U blizini gradskog smetlišta nema spomenika kulture, zaštićenih prirodnih dobara, autobuske stanice, stovarišta zapaljivog materijala, zdravstvenih objekata, prirodnih lečilišta, aerodroma.
Telo deponije je izduženo u pravcu sever-jug, trapezastog je oblika približne dužine 300 metara i širine između 100 i 200 metara.
Godišnje se na deponiju odloži oko 56.220 kubnih metara komunalnog otpada. Na prostoru smetlišta moguće je smestiti još 108.793,97 kubnih metara smeća, procenio je izrađivač projekta sanacije.
Na lokaciji smetlišta se ne radi prikupljanje i tretman procednog filtrata.
Za oblikovanje tela deponije – razastiranje i sabijanje smeća, kao i prekrivanje smeća inertnim materijalom, koristi se buldožer.
Deponija ne zadovoljava kriterijume savremenog upravljanja komunalnim otpadom, kompleks nije infrastrukturno adekvatno opremljen, tako da zaštita životne sredine na ovom prostoru nije obezbeđena.
„Kao rezultat postojećeg načina odlaganja otpada može se zaključiti da je životna sredina ugrožena, naročito procednim vodama i neophodna je sanacija postojeće deponije, uz preduzimanje mera zaštite životne sredine, koja će u znatnoj meri ublažiti zagađenje životne sredine prouzrokovano dosadašnjim načinom odlaganja smeća“, navodi se u projektu.
Odlaganje otpada obavlja se bez prethodne pripreme terena. Pokrivanje otpada inertnim materijalom radi se povremeno i neredovno. Nema prikupljanja i tretmana procednog filtrata i na deponiji nema biotrnova.
Na lokaciji su 2006. godine urađena geomehanička snimanja i postoji elaborat geomehaničkih istražnih radova koje je izradilo preduzeće „Geoprojekt“ iz Niša za potrebe izrade projekta sanacije iz 2006. godine.
U cilju uzimanja uzoraka vode sa deponije i utvrđivanju njene hemijske i bakteriološke ispravnosti, ugrađena su tri pijezometra, koja, međutim, sada nisu u funkciji. Za potrebe praćenja nivoa podzemnih voda i kontrole kvaliteta podzemnih voda potrebno je ugraditi tri nova pijezometra.
Glavni projekat sanacije i remedijacije deponije urađen je 2006. godine, kojim su propisane mere za kontrolisano odlaganje smeća. Na projekat je data saglasnost nadležnog ministarstva.
Projektom je rešeno odvođenje atmosferskih voda, kao i kontrolisano prihvatanje deponijskog gasa biotrnovima. Zbog nedostatka novca projekat nije realizovan.
U prethodnom periodu na lokaciji Botra su urađena geomehanička istraživanja i postoji elaborat geotehničkih istražnih radova iz 2006. godine, a izradilo ga je preduzeće „Geoprojekt“ iz Niša. Elaborat je poslužio kao podloga u izradi i ovog projekta sanacije.
Od 2006. do 2013. godine na deponiju su odlagane nove količine otpada, te je projekat iz 2006. godine postao neupotrebljiv. Opština Bečej je sa Institutom „Kirilo Savić“, sklopila ugovor o izradi novog projekta sanacije, zatvaranja i rekultivacije deponije u cilju sagledavanja mogućnosti da se na postojećoj lokaciji omogući dalje odlaganje otpada i uradi „sanacija kroz vreme“ do momenta odlaganja otpada na regionalnu deponiju. Naime, opština Bečej je u procesu formiranja regiona za upravljanje otpadom i definisanja tehničko-tehnološkog rešenja za tretman i trajno zbrinjavanje otpada na nivou regiona.
Opštinska deponija komunalnog otpada „Botra“ nema dovoljno kapaciteta za duži period odlaganja smeća i biće u funkciji do pristupanja opštine Bečej regionalnom smetlištu.
Sa opštinom Kikinda potpisan je sporazum o pristupanju opštine Bečej regionalnom sistemu upravljanja otpadom sa ciljem da se komunalni otpad sa teritorije opštine Bečej ubuduće odnosi na regionalnu deponiju u Kikindi.
Cilj izrade glavnog projekta sanacije deponije je izrada tehničko-tehnološkog rešenja koje omogućava sanaciju kroz vreme postojeće deponije za oko četiri godine, koje podrazumeva minimiziranje svih štetnih uticaja u narednom periodu, poštujući norme i propise predviđene zakonskom regulativom u oblasti zaštite i očuvanja čovekove okoline, a do prelaska odlaganja komunalnog otpada na regionalnu deponiju.
Pod minimiziranjem štetnog uticaja deponije podrazumeva se preduzimanje najnužnijih mera zaštite životne sredine koje će pre svega zaštititi stanovništvo i okolne objekte od uzročnika zaraze i zagađenja: gasova, koji se nekontrolisano izdvajaju iz tela deponije, što može dovesti do samozapaljivanja smetlišta i razvejavanja gustog štetnog dima; širenja neprijatnog mirisa otpada koji se raspada, jer nije prekriven internim materijalom; procednih voda koje se nekontrolisano proceđuju u zemljište zagađujući zemlju, podzemne i površinske vode; direktnog kontakta ljudi, domaćih životinja i ptica sa otpadom koji je siguran prenosilac zaraze.
Po završenoj eksploataciji postojećeg smetlišta, neophodno je pristupiti tehničkoj i biološkoj rekultivaciji u skladu sa projektnom dokumentacijom.
Za laboratorijska geomehanička ispitivanja uzeto je dvanaest uzoraka tla u cilju utvrđivanja klasifikacije tla u slojevima, kao i određivanja fizičkih svojstava, parametara čvrstoće pri direktnom smicanju i stišljivosti tla u edometru.
Klasifikacija tla na osnovu granulometrijskog sastava izvršena je po metodi unificirane Casagrandeove klasifikacije, a na osnovu dobijenih rezultata evidentirano je da su ispitivana tla po unificiranoj klasifikaciji iz grupe CI-glina, posna ili neorganska glina, srednje plastičnosti i CL-glina ili neorganska prašinasta glina, srednje plastičnosti.
Analizom dijagrama granulometrijskog sastava tla određen je i stepen unifomnosti tla po A. Hazenu, koji pokazuje spektar učešća broja i vrsta frakcija u jednoj vrsti tla, a rezultati su pokazali sledeće odnose: uzorci tla iz gline lesoidne sivo zelene i oker boje i gline prašinasto peskovite svetlo žute boje , s vrednostima: U = 6,31-13,44, su tla umereno ravnomernog sastava.
Na osnovu klasifikacije Američkog biroa za zemljišta, ispitivane uzorke tla svrstavamo u prašinaste i peskovite ilovače.
Koeficijent filtracije određen je analizom krivih granulometrijskog sastava tla, po metodi USBR-a. Na osnovu dobijenih vrednosti koeficijenta filtracije utvrđeno je da su ispitivana tla srednje propustljiva tla sa kf = 1,51 x 10 na -5 -7,09 x 10 na – 6 cm/sec.
Takođe rezultati ispitivanja pokazuju da su ispitivana tla gline iz grupe CI – CL gline srednje i niske plastičnosti.
Mikroskopskom identifikacijom izvađenog jezgra iz istražnih bušotina i rezultata laboratorijskih ispitivanja određen je i utvrđen litološki sastav terena.
Mikrolokacija postojeće deponije izgrađena je od deponovanog materijala – nasutog tla i eolskih tvorevina pleistocene starosti.
Profil ispitivanog terena je sledeći: nasuto tlo, deponovan materijal, glina lesoidno sivo-zelene i oker boje, glina prašinasto peskovito svetložute boje, plastičnog konzistentnog stanja.
Deponovani materijal je debljine od 2,80 do 7,50 metara (podaci su iz 2006. godine). U prethodnom periodu debljina deponovanog smeća se povećala za još oko 3-6 metara.
Ispod deponovanog materijala je konstatovana glina, lesoidna sivo-zelene i oker boje, ujednačene debljine 3,5 do 4,2 metara. sa sledećim karakteristikama: vlažnost – 20,44-22,93%.
U cilju uzimanja uzoraka vode sa ispitivanog dela deponije, u tri istražne bušotine ugrađeni su pijezometri, od punih cevi, filterskog dela i taložnika. Položaj vodoprijemnog dela je određen na terenu, na osnovu rezultata istražnog bušenja. U svim istražnim bušotinama konstatovana je izdanska voda. Ispitivanje izdanske vode, kao i stručno mišljenje o njenom kvalitetu dao je Institut za zaštitu zdravlja u Nišu. Na osnovu fizičko hemijskog ispitivanja uzoraka vode iz pijezometra zaključeno je da uzorci ukazuju da voda nije bistra zbog rastvorljivih stranih čestica organskog porekla; na osnovu mirisa uzorci ukazuju na prisustvo sumporvodonika; mutnoću vodi daju koloidne čestice organskog porekla; električna provodljivost ukazuje na promenu koncentracije satvorljivih soli u vodi; na osnovu pH vrednosti ispitivana voda je od neutralne do slabo kisele; pojava jedinjenja azota ukazuje na zagađenost vode. Ispitivani uzorci vode ukazuju na zagađenje i prema vrednosti sadržaja amonijum-jona, BPK5-a i HPK.
Koncepcija rešenja
Pre početka deponovanja smeća na lokaciji „Botra“ bilo je pozajmište gline, te je smeće odlagano na mestima iskopa.
Deponovan otpad se neredovno, u zavisnosti od raspoloživosti inertnog materijala, prekrivao njime, radi zaštite raznošenja od ptica, glodara i drugih životinja.
U prethodnom periodu eksploatacije deponije nisu preduzete nikakve mere da bi se sprečilo curenje deponijskog filtrata u zemljište, površinske i podzemne vode, nema ni prikupljanja deponijskog gasa, što zbog karakteristika stvorenih materija nastalih raspadanjem otpada prouzrokuje zagađenje životne sredine.
Koncepcija rešenja bazirana je na sprovođenju mera koje obezbeđuju neophodni minimum zaštite životne sredine i zdravlja stanovništva, uz racionalno korišćenje prostora i racionalno ulaganje novca.
Na deponiji će se obavljati, navodi se u projektu sanacije, svakodnevno prekrivanje otpada inertnim materijalom (zemljom). Otpad će se odlagati formiranjem ćelije u toku jednog radnog dana, sa završnom prekrivkom inertnog materijala od 20 centimetara. Koncepcija rešenja delimično uređene deponije usmerena je u pravcu sanacije i zatvaranja smetlišta deponovanjem komunalnog otpada i inertnog materijala kroz vreme, do definisanja regionalnog načina upravljanja otpadom i popunjavanja projektovanog prostora, od oko četiri godine. Time se omogućava, pored efikasnog i racionalnog postupka sanacije i uređenje postojećeg odlagališta, odlaganje otpada u daljem periodu.
Projektom uređenja smetlišta je predviđeno uređenje i nivelisanje terena za nastavak deponovanja kroz vreme u oblik pogodan za dalje kontrolisano odlaganje i iskorišćenje prostora, postavljanje gline, nasipanje šljunka za drenažu procednih voda iz otpada.
U cilju zatvaranja deponije planira se nasipanje slojeva šljunka za drenažu gasa iznad deponovanog smeća i postavljanje gline.
Što se tehničke rekultivacije tiče, predviđeno je postavljanje drenažnog sistema i izgradnja prihvatnih šahtova za prikupljanje procednog filtrata iz deponovanog smeća, kao i izgradnja obodnih kanala za prikupljanje i odvođenje atmosferskih voda.
Projekat degazacije predviđa ugradnju bioptrnova, a projekat ozelenjavanja biološku rekultivaciju zasadima.
Sanacija i zatvaranje deponije u Bečeju obuhvata tri faze radova. U prvoj fazi treba dovesti površinu sadašnjeg smetlišta u oblik pogodan za nanošenje podloga za sanaciju kroz vreme i dalje deponovanje prebacivanjem i nivelisanjem postojećeg deponovanog materijala u pogodan oblik za dalje nanošenje podloga i smeća sa dnevnim prekrivanjem. Uređeni teren, nivelisan za dalje odlaganje smeća potrebno je prekriti zemljom debljine 10 centimetara. Predviđena je zatim izgradnja obodnih kanala za prihvat čistih padinskih voda i njihovo kontrolisano gravitaciono odvođenje u postojeći kanal, ali i ugradnja biotrnova, postavljanje vodonepropusne obloge (gline) d=50 centimetara, postavljanje drenažnog sloja šljunka 16-32 milimetara, d=20 centimetara, drenažnih cevi i izgradnja sabirnih šahtova za prikupljanje procednog filtrata iz tela deponije. Time bi se deponija dovela na „nulto stanje“.
Sukcesivno sa pripremom tela deponije za dalje odlaganje smeća trebalo bi da se uradi zatvaranje novoformiranih bočnih kosina deponije nanošenjem slojeva šljunka za drenažu gasa frakcije 16-32 milimetara, d=10 centimetara, gline d= 50 centimetara, dok tehnička rekultivacija predviđa zemlju i humus debljine 30 i 20 centimetara.
Planirana je zatim popravka oštećenih delova i ograđivanje nedostajućih delova ograde kompleksa deponije.
U drugoj fazi sanacije smetlišta potrebno je dnevno popunjavanje „ćelijskim sistemom“, slojevima otpada sa dnevnim prekrivanjem inertnim materijalom. Predviđeno je popunjavanje kroz segmente. Po formiranju nultog stanja, počelo bi se sa popunjavanjem desnog dela deponije gledano od interne saobraćajnice, nakon ispunjenog prvog segmenta pristupilo bi se popunjavanju drugog segmenta koji se nalazi sa leve strane interne saobraćajnice, a završna faza popunjavanja deponije predviđa ispunjenje preostalog dela između prvog i drugog segmenta i povlačenje ka izlaznom delu uz sukcesivno popunjavanje saobraćajnice smećem.
Treća faza projekta je zatvaranje deponije po završenom ćelijskom deponovanju, nanošenjem slojeva šljunka za drenažu gasa, sloja vodopropusne gline i sloja za tehničku rekultivaciju (zemlja i humus).
Postupak sanacije deponije završava se biološkom rekultivacijom oblikovanog terena sa ciljem da se prostor koji zauzima deponija uklopi u okruženje, odnosno da se prostor pokrije zaštitnim zelenilom, što je sa ekološkog i estetskog aspekta najprihvatljivije rešenje.
U napomenama projekta navodi se da se za formiranje internih saobraćajnica preporučuje korišćenje građevinskog otpada. Formiranje internih saobraćajnica se odvija u skladu sa napredovanjem ćelija deponije, to jest sa popunjavanjem deponije i ima za cilj da omogući nesmetano odvijanje tehnološkog procesa sanitarnog odlaganja otpada.
Glina potrebna za sanaciju deponije koristiće se sa lokacija Staro glinište „Rit“ u Bečeju čiji koeficijent vodopropustljivosti odgovara proračunu.
Za dnevno prekrivanje odloženog otpada po ćelijskom sistemu, treba da se koristi zemlja koju obezbeđuje preduzeće „Potisje“ koje upravlja radom deponije, iz iskopa sa lokacije deponije ili sa druge lokacije.
Tokom sanacije gradske deponije razastiranje i prebacivanje otpada, kao i odlaganje otpada obavljaće se korišćenjem postojećeg buldožera, tako da sabijanjem gustina otpada ne pređe 0,63 t/m3 kako ne bi došlo do velikog sabijanja deponijskog gasa i, konačno, do eksplozije.
U projektu se navodi da je projektno rešenje urađeno u skladu sa zahtevom investitora, odnosno predviđena je sanacija i rekultivacija postojeće deponije uz povećanje smeštajnog kapaciteta. Na predviđenom prostoru moguće je smestiti još 108.793,97 kubnih metara smeća.
Zaštita okoline
U cilju obezbeđivanja i zaštite životne sredine deponija se mora održavati (čišćenje ograde, prekrivanje otpada, prskanje vodom i dezinfekcionim sredstvima, kontrola pražnjenja sabirnih šahtova sa procednim vodama sa odlagališta).
Kontrola uzročnika zaraze mora da se obavlja kontinuirano.
Predviđene su i mere za smanjenje i sprečavanje negativnih uticaja na životnu sredinu.
Neadekvatnim upravljanjem otpadom dolazi do širenja neprijatnih mirisa i prašine van lokacije deponije, kao i pojave požara. Ove pojave mogu se sprečiti redovnim dnevnim sabijanjem otpada i sanitarnim nasipanjem prekrivnim inertnim materijalom, zatim orošavanjem vodom, prema potrebi.
Tokom eksploatacije deponije dolazi do razlaganja otpadnih materija, a tom prilikom se izdvajaju toksični i eksplozivni gasovi. Glavni elementi zagađenja vazduha na deponiji su širenje prašine i neprijatnog mirisa, zagađenje usled nekontrolisanog izdvajanja i paljenja deponijskog gasa (smeša gasova sa zapreminskim sadržajem metana i ugljen-dioksida od 90%) i širenje zaraze.
U cilju smanjenja ili sprečavanja širenja prašine i neprijatnih mirisa na deponiji predviđena je ugradnja biotrnova, redovno prekrivanje slojeva otpada inertnim materijalom uz odgovarajuće sabijanje i obezbeđenje odgovarajućih količina inertnog materijala i prostora za njegovo privremeno skladištenje. Leti je, zavisno od potreba, potrebno orošavanje i prskanje otpada dezinfekcionim sredstvom.
Nosioci i raznosioci zaraze na deponijama su insekti, glodari i ptice. Na otvorenom smetlištu mogu se pojaviti pacovi, ali prekrivanjem hranljivih otpadaka inertnim materijalom, ovaj problem se znatno smanjuje. U suprotnom treba pozvati specijalizovane službe za dezinfekciju i deratizaciju.
Otvorene deponije su glavni izvor hrane za ptice, koje, takođe mogu da budu prenosioci, odnosno uzročnici širenja zaraze. U ovom slučaju je nanošenje prekrivnog sloja inertnog materijala sigurna zaštita, jer je u svakom momentu, na deponiji, otkriven samo mali prostor jedne aktivne ćelije.
Do zagađenja podzemnih voda može doći usled infiltracije procednog filtrata iz tela deponije. Procedna voda predstavlja tečnost koja se cedi kroz deponiju i ekstrahuje rastvore ili suspendovane materije nastale biološkim i hemijskim procesima konverzije. Ovi procesi se neminovno odigravaju. S obzirom na to da su vode po sastavu visoko organski opterećene, one mogu predstavljati izvor zagađenja kako podzemnih tako i površinskih voda, pa je neophodno pratiti njihov sastav.
Predviđene su tehničke mere u cilju zaštite podzemnih voda od negativnih uticaja procednog filtrata iz tela deponije u cilju sprečavanja njihove infiltracije do podzemnih voda.
U prvoj fazi uređenja deponije, postavlja se vodonepropusni sloj gline od 50 centimetara, a predviđena je i izgradnja obodnih kanala i drenažnog sistema za kontrolisano prikupljanje procednog filtrata.
Nanošenjem nepropusnog sloja gline biće onemogućen prodor procedne vode i njegova dalja infiltracija u podzemne vode i time smanjuje šteta naneta prethodnim nesanitarnim odlaganjem smeća. Sanitarnim odlaganjem rastvaranje sastavnih komponenti u otpadu i količina procednog filtrata svodi se na minimum.
U drugoj fazi projekta sanacije deponije nanose se slojevi šljunka za drenažu gasa, nepropusni sloj gline i slojevi za tehničku rekultivaciju.
Postavljanjem zaštitnog vodonepropusnog sloja gline neposredno pre zatvaranja smetlišta sprečava se prodiranje atmosferskih padavina do tela deponije. Preko gline, postavlja se sloj zemlje za tehničku i biološku rekultivaciju od pola metra debljine koji takođe smanjuje dotok atmosferskih padavina do gornjeg prekrivnog sloja inertnog materijala.
Postavljanjem vodonepropusnog sloja gline, pre nego što počne odlaganje kroz vreme preko nivelisanog odlagališta, obodnih kanala, kao i drenažnog sistema za kontrolisano prihvatanje procednih voda sa deponije, biće postignuta zaštita podzemnih i površinskih voda.
Redovnim dnevnim prekrivanjem sabijenog deponovanog otpada slojem inertnog materijala i pravilnom nivelacijom slojeva, biće smanjen prodor atmosferskih padavina kroz deponovani materijal, tako da zagađenje prouzrokovano atmosferskim padavinama na telo deponije može da se minimizira.
Na lokaciji deponije zagađenje zemljišta je očigledno. Primenom mera sanacije i rekultivacije svi otpadni tokovi će se kontrolisano prihvatati i regulisati i na taj način će se minimizirati štetni uticaji smetlišta na zemljište i okolinu. Rekultivacijom se predviđa uklapanje lokacije u okolini prostor, a posle izvesnog broja godina sprovođenja rekultivacionih mera, zemljište će biti spremno za privođenje nameni.
Redovnom kontrolom rada deponije i odlaganjem samo komunalnog otpada, kao i postavljanjem nedostajućih delova zaštitne ograde, sprečiće se bilo dopremanje nedozvoljenih vrsta otpada sa sadržajem eventualnih izvora zračenja.
Dnevnim pokrivanjem otpada inertnim materijalom, sprečiće se mogućnost širenja zaraze raznošenjem otpadaka od ptica, glodara i insekata, dok će se postavljanjem nedostajućih delova ograde sprečiti raznošenje smeća putem vetra i nekontrolisan pristup ljudi i životinja.
Razgradnjom otpadnog materijala dolazi do izdvajanja gasova iz tela deponije već posle nekoliko meseci od odlaganja. Štetni gasovi kontrolisano će se odvoditi iz tela deponije u atmosferu sistemom otplinjavanja (degazaciona okna – biotrnovi), čime se sprečava i mogućnost eksplozije. Za kontrolisano odvođenje deponijskog gasa treba da se ugradi pasivni sistem zaštite biotrnovima. Svakodnevno prekrivanje deponije zemljom ili nekim drugim inertnim materijalom lokacija se može zaštiti od požara, pri čemu se za gašenje požara može koristiti i voda iz vodovodne mreže, kao i procedna voda iz sabirnih šahtova.
Lj.M.
Objavljivanje publikacije omogućilo je Ministarstvo kulture i informisanja.
