trg_fontaneMeđunarodni dan očuvanja ozonskog omotača se u celom svetu obeležava 16. septembra od 1995. godine. Povod za ovaj datum je Montrealski protokol (potpisan 16. septembra 1994. godine) kojim su predviđene aktivnosti koje bi omogućile zaštitu i očuvanje ozonskog omotača.
Ozonski omotač označava sloj u atmosferi, na visini od 10 do 50 km, u kome se nalaze molekuli ozona. Svaki molekul ozona sastoji se od tri atoma kiseonika, dok običan kiseonik ima dva atoma. Ozon je vrlo reaktivan i zapaljiv gas, bez boje. Više od 90% ozona prisutnog na našoj planeti nalazi se u ozonskom omotaču. Ovaj omotač igra izuzetno važnu ulogu u zaštiti života na našoj planeti. On zaustavlja 97-98% smrtonosnog UVB zračenja koje dolazi sa Sunca.
Naučnici su još 1970. godine otkrili da je sloj ozonskog omotača sve „tanji” u oblasti iznad južnog pola. Ova promena u ozonskom omotaču označena je kao „ozonska rupa” i zaključeno je da na njeno povećanje utiče prisustvo nekih štetnih gasova (npr. CFC, hlorofluorougljenici, jedinjenja) u atmosferi.
Ozonska rupa označava deo ozonskog omotača u kome je prisustvo molekula ozona manja od kritične vrednosti. Količina ozona u atmosferi izražava se u Dobsonovim jedinicama. Jedna Dobsonova jedinica definisana je kao broj molekula ozona koji je potreban da oko Zemlje formira sloj čistog ozona debljine 0,01 milimetar, na temperaturi od 0 C i normalnom atmosferskom pritisku. Prosečna debljina ozonskog omotača iznosi 300 Dobsonovih jedinica, dok je prosečna debljina ozonske rupe tri puta manja.
Da bi se sprečilo uništavanje ozonskog omotača potpisani su brojni međunarodni protokoli (prvi je bio Montrealski) čiji je cilj bio da kontrolišu proizvodnju i korišćenje štetnih gasova. Ovih štetnih gasova nekad je bilo u rashladnim uređajima, sprej bocama, aparatima za gašenje požara itd. Bez obzira na to što ovi proizvodi dugo ne koriste ove gasove, njih još uvek ima u atmosferi.
Više informacija o ozonskom omotaču i karakteristikama ozonske rupe možete pronaći na sajtu Ozone Watch.
B.M.
